درمان اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان

PSYCHIATRIC DISORDERS IN CHILDREN

اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان (بخش اول)

مقدمه
اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان
تشخیص اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان
اختلال بیش فعالی همراه با کاستی توجه
اختلال رشدی فراگیر: اوتیسم
اختلالات تیک
شب ادراری
اختلال لکنت زبان
مقدمه
متاسفانه زمینه بسیاری از اختلالات روانی از کودکی آغاز شده و در بزرگسالی نمایان می شود. این اختلالات اگر در همان سال های نخست زندگی درمان شوند، هیچگاه تا سنین بالاتر ادامه نمی یابند. بیماری ها و اختلالات روانی و روحی معمولا با علائم و نشانه هایی همراه هستند که در صورت تشخیص در مراحل اولیه، می توان از پیشرفت آن جلوگیری و درمان آن را تسریع بخشید.

تربیت فرزندان در سنین کودکی و نوجوانی دغدغه والدین است. متاسفانه با رفتار ها و اعمال نادرست می توان باعث به وجود آمدن اختلالات روانی در کودکان شد. در بسیاری از مواقع نیز شرایط زندگی آنها به طوری است که آنها را مستعد ابتلا به اختلالات روانی می کند. متاسفانه حدود 20 درصد از کودکان و نوجوانان در ایران دچار اختلال روانی هستند.

اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان
اختلال ها در کودکان و نوجوانان با نشانه های مخربی همراه هستند که این اختلال ها را می توان به چهار دسته کلی تقسیم نمود:

اختلال رفتار مخرب: بیش فعالی، نافرمانی از والدین، پرخاشگری، بی توجهی به اطراف
اختلال هیجانی: ترس، اضطراب، دلبستگی، غم، دلبستگی
اختلال عادتی و خوردن: شامل تکرار رفتار های ناپسند، شب ادراری، تیک های حرکتی، لکنت زبان، خوردن غذای زیاد و وا داشتن به استفراغ
اختلال های رشدی و عقلانی: در این دسته از اختلالات روانی که مربوط به جسم و عقل کودک می شود، عملکرد وی در زندگی اجتماعی تحت تاثیر قرار می گیرد. عقب ماندگی های ذهنی، اختلال در یادگیری، اختلال اوتیستیک و در برخی از نوجوانان اختلال اسکیزوفرنی
هر کدام از اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان، علائمی دارد که والدین به خوبی آنها را تشخیص می دهند. در صورت تکرار رفتار های ناپسند و غیر معمول توسط کودکان در بازه زمانی بیش از دو هفته، باید نزد روانپزشک رفت. همانطور که گفته شد رفتار های مخرب در مراحل اولیه قابل درمان در بازه بسیار کم هستند. به همین دلیل توجه والدین به رفتار کودکان و نوجوانان بسیار مهم می باشد.

تشخیص اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان
برای آنکه روانپزشک تشخیص دهد کودک و نوجوان به اختلالات روانی مبتلا است یا خیر، اقداماتی لازم می باشد. کودکان به اقتضای سنی که دارند معمولا رفتار ها و اعمال غیر معمول و غیر منطقی انجام می دهند. تشخیص آنکه این رفتار و اعمال نشانه ای بر ابتلای وی به اختلال های روانی باشد کمی دشوار است و فقط باید توسط روانپزشک تشخیص داده شود.

برای تشخیص بیماری، روانپزشک مصاحبه ای متناسب با سن کودک آماده می کند. این مصاحبه از کودک و والدین به عمل می آید. این مصاحبه ممکن است از تمامی افرادی که با کودک در ارتباط هستند نیز به عمل بیاید.
بازی درمانی: برای شناخت ذهن کودک و همچنین شناسایی علائم اختلال روانی، از بازی نیز می توان استفاده نمود. داستان پردازی، بازی های نمادین و نقاشی بهترین راه ها هستند. کودکان در بازی به خوبی احساسات خود را به نمایش می گذارند.
بررسی عملکرد کودک و نوجوان در مهد کودک و مدرسه
روانشناسی عصب شناختی: ارزیابی کمی از کودک
ارزیابی بهره هوشی IQ،ارزیابی زبان، ویژگی های بصری و حرکتی، حافظه، بررسی عملکرد و توانایی های کودک
ارزیابی :K-ABC تست هوش و ظرفیت فکری کودکان 2 تا 12 سال
ارزیابی WISC-R: تست ضریب هوشی و کلامی و عملکردی برای کودکان و نوجوانان 6 تا 16 سال
روانپزشک با انجام اقدامات بالا می تواند وجود اختلال روانی در کودک و نوجوان را تشخیص دهد.

اختلال بیش فعالی همراه با کاستی توجه Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD)
ADHD با بی توجهی مداوم ، بیش فعالی و تحریک پذیری متناقض با مرحله رشد کودک و نوجوان مشخص می شود. سه زیر شاخه از ADHD وجود دارد: کاستی توجه ، نوع غالباً بیش فعال و نوع ترکیبی.

نوع اختلال غالبا با شکایت والدین و مربیان آموزشی همراه است. آنها از آرام و قرار نداشتن ، بی توجهی به مسائل و عدم تمرکز کودکان شکایت می کنند. واضح است که کودکان مانند بزرگسالان نمی توانند تمرکز کنند و به اقتضای سنی که دارند شیطنت می کنند. اما در برخی از کودکان این مسائل بیشتر از سایر بچه ها است. بیش فعالی آنها به صورت فاحش مشخص است. بی توجهی، رفتار های تکانشی و بیش فعالی حرکتی از صفات بارز این دسته از کودکان است.

مشکل اصلی این کودکان در پردازش اطلاعات نیست بلکه مشکلات آنها در خود گردانی است. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به حرف والدین خود گوش نمی دهند و گویا آن را کاملا نادیده می گیرند. آنها نمی توانند به خوبی با همسالان خود ارتباط بر قرار کنند و کودکان دیگر آنها را از خود طرد می کنند. همچنین بازی هایی که در منزل انجام می شود کودک بیش فعال را راضی نمی کند. این بیماری ممکن است تا بزرگسال با کاستی توجه و با کاهش بیش فعالی ادامه یابد. که باعث اختلال در یادگیری برخی موارد خاص می شود.

عیب شناسی و معیار های DSM-5

بیش فعالی و بی توجهی در کودکان باید حداقل با 6 مورد از علائم زیر همراه باشد.

• عدم توجه به جزئیات و بی دقتی فاحش
• در جلب توجه مشکل دارد.
• به نظر نمی رسد که به حرف اطرافیان گوش می کنند.
• در انجام کار های گروهی مشکل دارند.
• از انجام وظایفی که نیاز به تفکر زیادی دارند خودداری می کنند یا آنها را دوست ندارند.
• لوازم و وسایل خود را گم می کنند.
• به سادگی پریشان و عصبانی می شوند.
• در انجام فعالیت های روزانه خود دچار فراموشی می شوند.
• بی قراری و لول خوری در هنگام نشستن
• پیچ و تاب دادن به دست و پا ( حالت استرسی)
• در نشستن و ساکت ماندن مشکل دارند.
• مدام در حال فرار کردن و بالا رفتن از اشیای اطراف مثل میز و صندلی و … هستند.
• به راحتی نمی توانند فعالیت های بی سرو صدا را انجام دهند.
• مدام به طور فرضی در حال موتور سواری یا رانندگی هستند. ( مانند یک بزرگسال عمل می کنند)
• بیش از حد صحبت می کنند.
• بیش از آنکه سوالی از آنها شود پاسخ می دهند.
• در منتظر بودن آرام و قرار ندارند.
• برای دیگران ایجاد مزاحمت می کنند.
• در کودکان بزرگتر از 6 سال بیش فعالی و کم توجهی باعث اختلال عملکرد آنها در محیط بیرون از خانه مانند مدرسه و مهد کودک می شود.
• علائم این اختلال مانند علائم اختلالات روانی دیگر نیست.
• این بیماری معمولا قبل از سن 12 سالگی آغاز می شود. اما در برخی از بزرگسالان نیز وجود به وجود خواهد آمد.

بیش فعالی بیشتر در کودکان پسر وجود دارد و در دختران اغلب کاستی توجه گریبان گیر آنها می شود.

علل ADHD در کودکان و نوجوانان:

عوامل ژنتیکی: وجود این اختلال در فامیل درجه اول

عوامل محیطی: زایمان زودرس، وزن کم در هنگام تولد، سیگار کشیدن و مصرف الکل توسط مادر در هنگام بارداری، کودک آزاری، قرار گرفتن در معرض نوروتوکسین، بی توجهی به کودک، محیط نا مناسب، مشکلات روان پویایی، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند سرب در هنگام بارداری

درمان بیش فعالی و کاستی توجه:

برنامه درمانی چند مرحله ای: داروها موثرترین روش درمانی برای کاهش علائم اصلی هستند، اما باید همراه با مداخلات آموزشی و رفتاری استفاده شوند.

• درمانهای دارویی:

مواد محرک compounds ترکیبات متیل فنیدید ، دکستروآفتامین و نمک آمفتامین آمیخته

atomoxetine ، یک مهار کننده بازجذب نوراپی نفرین

آگونیست های آلفا -2 (به عنوان مثال ، کلونیدین ، گوانفاسین) می توانند به جای یا به عنوان درمان کمکی برای محرک ها استفاده شوند.

• درمانهای غیر دارویی:

تکنیک های اصلاح رفتار و آموزش مهارت های اجتماعی

مداخلات آموزشی (اصلاحات در کلاس)

آموزش رفتاری والدین

• نوروفیدبک

اختلال رشدی فراگیر: اوتیسم Autism Spectrum Disorder (ASD)

مهمترین اختلال رشد در کودکان مربوط به بیماری اوتیسم می شود. در این بیماری کودک توانایی پاسخ دهی به دیگران را در 30 ماه اول زندگی ندارد. این مشکل اساسی ترین نشانه این بیماری است. با آنکه کودکان در سنین اولیه زندگی به سختی با دیگران ارتباط بر قرار می کنند، اما در کودکان مبتلا به اوتیسم این مشکل به صورت واضح رویت می شود. عدم علاقه به اجتماع بیرون خانه و به اطرافیان در این کودکان وجود دارد. عدم دلبستگی، عدم ارتباط چشمی با دیگران، هراس در ارتباط با اطرافیان، بیزاری از تماس جسمی با دیگران و عدم محبت آشکار از صفات بارز این اختلال است. همچنین مبتلایان به این بیماری به خوبی نمی توانند به تغییرات اطراف واکنش نشان دهند.

عیب شناسی و معیار های DSM-5:

• مشکلات تعامل و ارتباطات اجتماعی: اختلال در معاشرت اجتماعی / عاطفی (به عنوان مثال ، عدم توانایی در مکالمه)
• نقص در مهارت های ارتباطی غیر کلامی (به عنوان مثال ، کاهش تماس چشمی)
• چالش های بین فردی / رابطه ای (به عنوان مثال عدم علاقه به همسالان)
• الگوهای محدود ، تکرار در رفتار ، علایق و فعالیتها
• علایق شدید ، عجیب و غریب (به عنوان مثال: علاقه به اشیای غیر معمولی)
• تفکرات سفت و سخت و عدم انعطاف پذیری در رفتار
• رفتار های کلیشه ای و تکراری
• بیش فعالی
• ناهنجاری های عملکرد در دوره اولیه رشد شروع می شود.
• هنگامی که ID و ASD با هم اتفاق می افتند ، ارتباطات اجتماعی بر اساس سطح توسعه کمتر از حد انتظار است.
• باعث اختلال قابل توجه اجتماعی یا شغلی می شود.
• ضعف در فهمیدن و به کار بردن زبان
• گوشه گیری

علائم این بیماری 12 الی 24 ماهگی کودک آغاز می گردد. همچنین شیوع آن در کودکان پسر بسیار بیشتر از کودکان دختر است.

درمان اوتیسم در کودکان و نوجوانان:

ASD یک بیماری مزمن است. پیشبینی درمان آن متغیر است،  پیشرفت آن دربزرگسالان با اختلال در سطح عملکرد فکری و نقص زبان همراه است. اغلب بیماران قادر هستند در بزرگسالی به طور مستقل زندگی و کار کنند. هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد ، اما از روش های مختلف درمانی برای کمک به مدیریت علائم و بهبود مهارت های اساسی اجتماعی ، ارتباطی و شناختی استفاده می شود:

• مداخله زود هنگام
• آموزش پزشکی
• رفتار درمانی
• آموزش روانی
• داروهای ضد روان پریشی با دوز پایین (به عنوان مثال ، ریزپریدون ، آریپیپرازول) ممکن است به کاهش رفتارهای مخرب ، پرخاشگری و تحریک پذیری کمک کنند.
• نوروفیدبک

برای دریافت مشاوره در تشخیص اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان و درمان توسط دکتر فرامرز ذاکری متخصص اعصاب و روان و روانپزشک می توانید با شماره های ۲۲۲۶۰۰۶۷ و ۲۲۷۲۵۵۰۶ تماس بگیرید .

با دنبال کردن آدرس اینستاگرام دکتر فرامرز ذاکری از آخرین مقالات و مطالب سایت ایشان باخبر شوید .

اختلالات تیک Tic Disorders

تیک ها به عنوان حرکات ناگهانی، سریع ،تکراری ،کلیشه ای یا صوت های نا ملموس تعریف می شوند. تیک اگرچه به عنوان غیر ارادی انجام می شود، اما بیماران می توانند یاد بگیرند که موقتاً موارد را سرکوب کنند. اضطراب ، هیجان و خستگی می تواند عوامل تشدید کننده تیک باشد.

اختلال Tourette شدیدترین اختلال تیک است. این اختلال با چندین تیک حرکتی و حداقل یک تیک صوتی حداقل برای 1 سال ماندگار می شود. تیک های صوتی ممکن است سال ها پس از تیک های حرکتی ظاهر شوند. تیک های صوتی با فرکانس کم و زیاد همراه هستند. رایج ترین تیک های حرکتی شامل حرکات صورت و سر است، مانند پلک زدن چشم و پاکسازی گلو.