اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) یک اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی افراطی، نیاز شدید به تحسین و فقدان همدلی با دیگران مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تصوری اغراق‌شده از اهمیت خود دارند و به دنبال توجه و تحسین دائمی هستند. روانشناسان و درمانگران برای درک بهتر این اختلال، تلاش کرده‌اند تا انواع مختلفی از خودشیفتگی را شناسایی کنند. مهم است به خاطر داشته باشید که این طبقه‌بندی‌ها صرفاً برای توصیف بهتر ویژگی‌های مختلف افراد مبتلا به NPD است و لزوماً همه افراد مبتلا به این اختلال در یکی از این دسته‌ها قرار نمی‌گیرند.
شما می توانید برای دریافت وقت مشاوره، از طریق شماره های موجود در سایت، با مطب دکتر فرامرز ذاکری، روانپزشک، تماس بگیرید و با تعیین وقت قبلی به مطب مراجعه کنید.
انواع اختلال شخصیت خودشیفته
در ادامه انواع اختلالات شخصیت خودشیفته را یکی یکی بررسی خواهیم کرد:
خودشیفته بزرگ‌نما (Grandiose Narcissist)
- ویژگی‌ها: احساس برتری، نیاز به تحسین مداوم، خیال‌پردازی‌های بزرگ، تمایل به کنترل دیگران، عدم همدلی.
- رفتار: اغلب در مرکز توجه قرار می‌گیرند و از توجه دیگران لذت می‌برند. به موفقیت‌های خود می‌بالند و شکست‌ها را نمی‌پذیرند.
- مثال: یک فرد مشهور که به طور مداوم در مورد دستاوردهای خود صحبت می‌کند و منتقدان خود را نادیده می‌گیرد.
خودشیفته آسیب‌پذیر (Vulnerable Narcissist)
- ویژگی‌ها: احساس شکنندگی، نیاز به تایید دیگران، ترس از شکست، حسادت به دیگران.
- رفتار: ممکن است در ظاهر خجالتی و کم‌رو به نظر برسند، اما در درون احساس برتری می‌کنند. از انتقاد بسیار می‌ترسند و به راحتی احساس صدمه می‌بینند.
- مثال: فردی که به شدت به نظر دیگران در مورد ظاهر خود اهمیت می‌دهد و از هر انتقادی به عنوان تهدیدی برای عزت نفس خود احساس می‌کند.
خودشیفته کمال‌گرا (Malicious Narcissist)
- ویژگی‌ها: انتظارات بسیار بالا از خود و دیگران، تمایل به انتقاد از دیگران، حسادت شدید، لذت بردن از تحقیر دیگران.
- رفتار: به دنبال کمال هستند و هرگز از خود راضی نیستند. دیگران را به خاطر نقص‌هایشان سرزنش می‌کنند و از موفقیت آنها احساس ناراحتی می‌کنند.
- مثال: یک مدیر که کارمندان خود را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد و به دلیل کوچک‌ترین اشتباهی آنها را تنبیه می‌کند.
خودشیفته مالکیتی (Entitled Narcissist)
- ویژگی‌ها: احساس حق‌طلبی، تمایل به کنترل دیگران، حسادت به مالکیت دیگران، ترس از رها شدن.
- رفتار: روابط خود را به عنوان مالکیت شخصی می‌بینند و از خیانت و رها شدن به شدت می‌ترسند.
- مثال: فردی که در رابطه عاشقانه، شریک زندگی خود را محدود می‌کند و به او اجازه نمی‌دهد با دوستان یا خانواده‌اش وقت بگذراند.
این مطلب را نیز بخوانید: درمان اختلالات روانپزشکی و روانشناسی
خودشیفته انتقام‌جو (Revengeful Narcissist)
- ویژگی‌ها: کینه‌توزی، تمایل به انتقام‌جویی، عدم بخشش، لذت بردن از رنج دیگران.
- رفتار: به راحتی احساس تحقیر و بی‌احترامی می‌کنند و به دنبال فرصتی برای تلافی هستند.
- مثال: فردی که پس از طلاق، از همسر سابق خود بدگویی می‌کند و سعی می‌کند او را در چشم دیگران خوار کند.
اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟
اختلال شخصیت خودشیفته نوعی اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز شدید به تحسین و عدم همدلی با دیگران مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تصویری اغراق‌شده و ایده‌آل از خود دارند و به شدت به توجه و تحسین دیگران نیازمندند. اختلال شخصیت خودشیفته یا نارسیستیک یک اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز شدید به تحسین و فقدان همدلی مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال تصوری اغراق‌آمیز از اهمیت خود دارند و به شدت به توجه و تحسین دیگران نیازمند هستند. برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص علائم اختلال شخصیت خودشیفته با ما در مطب دکتر ذاکری تماس برقرار نمایید.
دلایل به وجود آمدن اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال پیچیده است که علل دقیق آن هنوز به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد این اختلال نقش دارند.
عوامل ژنتیکی
- وراثت: مطالعات نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته در افرادی که اعضای خانواده‌شان به این اختلال مبتلا هستند، بیشتر است.
- عوامل محیطی:
- تربیتی: سبک تربیتی والدین می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت فرد داشته باشد. والدینی که بیش از حد از فرزند خود تعریف و تمجید می‌کنند یا برعکس، بیش از حد منتقد و تحقیرآمیز هستند، ممکن است به ایجاد اختلال شخصیت خودشیفته در فرزندشان کمک کنند.
- تجربیات دوران کودکی: تجربیات منفی در دوران کودکی مانند سوء استفاده جنسی، جسمی یا عاطفی، بی‌توجهی والدین یا طرد شدن توسط همسالان می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
- فرهنگ و جامعه: برخی از فرهنگ‌ها و جوامع بر فردگرایی و موفقیت فردی تاکید بیشتری دارند که ممکن است افراد را به سمت پرورش احساس خودشیفتگی سوق دهد.
- عوامل روانشناختی:
- مکانیسم‌های دفاعی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته اغلب از مکانیسم‌های دفاعی مانند انکار، تحقیر و بزرگ‌نمایی استفاده می‌کنند تا از خود در برابر احساسات دردناک مانند شرم، ناامنی و حقارت محافظت کنند.
این مطلب را نیز بخوانید: آشنایی با انواع اختلالات روانی
نحوه تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز به تحسین و فقدان همدلی مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تصوری اغراق‌شده از اهمیت خود دارند و نیاز شدیدی به تحسین و تأیید دیگران دارند. تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته توسط یک متخصص سلامت روان، مانند روانپزشک یا روانشناس بالینی، انجام میشود. این تشخیص بر اساس مصاحبه بالینی، ارزیابی روانشناختی و بررسی سوابق پزشکی فرد صورت می‌گیرد.
ملاک‌های تشخیصی
برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته، فرد باید حداقل پنج مورد از معیارهای زیر را داشته باشد:
- احساس خودبزرگ‌بینی
- مشغول بودن به فانتزی‌های موفقیت بی‌حد و حصر، قدرت، درخشندگی، زیبایی یا عشق ایده‌آل
- اعتقاد به اینکه فرد خاص و بی‌نظیر است و تنها افراد یا نهادهای خاص یا با سطح بسیار بالا می‌توانند او را درک کنند یا با او معاشرت کنند.
- نیاز به تحسین بیش از حد
- اعتقاد به اینکه خود فرد حق ویژه دارد
- بهره‌کشی از دیگران برای رسیدن به اهداف خود
- فقدان همدلی: عدم تمایل به شناسایی یا درک احساسات و نیازهای دیگران
- حسادت به دیگران یا اعتقاد به اینکه دیگران به او حسادت می‌کنند
- نشان دادن رفتارها یا نگرش‌های متکبر و متکبرانه
این مطلب را نیز بخوانید: بهترین روانپزشک در تهران
شخصیت خودشیفته در مردان
اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز به تحسین و توجه بیش از حد، و فقدان همدلی مشخص میشود. این اختلال در مردان و زنان بروز می‌کند، اما برخی از ویژگی‌ها ممکن است در مردان خودشیفته برجسته‌تر باشد. علائم اختلال شخصیت خودشیفته در مردان:
- احساس برتری
- نیاز به تحسین
- فقدان همدلی
- غرور و تکبر
- حق‌طلبی
- حسادت
- روابط بین فردی ناپایدار
شخصیت خودشیفته در زنان
شخصیت خودشیفته یک اختلال روانی است که با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز شدید به تحسین و فقدان همدلی مشخص میشود. این اختلال در زنان نیز می‌تواند بروز کند و زندگی فرد خودشیفته و اطرافیانش را تحت تأثیر قرار دهد. زنان خودشیفته، مانند مردان خودشیفته، ویژگی‌های مشترکی دارند. علائم اختلال شخصیت خودشیفته عبارتند از:
- بزرگ‌نمایی دستاوردها
- انتظار ویژه
- حسادت و حسادت‌ورزی
- روابط ناپایدار
- رفتارهای تحقیرآمیز
- بحران هویت
این مطلب را نیز بخوانید: آشنایی با بیماری های روانی شایع در زنان
اختلال شخصیت خودشیفته و ازدواج
اختلال شخصیت خودشیفته یک اختلال روانی پیچیده است که بر نحوه‌ی تفکر، احساس و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال اغلب احساس اهمیت و برتری بیش از حد می‌کنند، نیاز شدیدی به تحسین دارند و همدلی کمی با دیگران نشان می‌دهند. ازدواج با فردی که دارای اختلال شخصیت خودشیفته است، می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. برخی از این چالش‌های ازدواج با فرد دارای اختلال شخصیت خودشیفته عبارتند از:
- عدم تعادل در رابطه
- انتقاد و تحقیر مداوم
- حسادت و کنترل‌گری
- روابط خارج از ازدواج
- مشکلات در برقراری ارتباط
افراد خودشیفته جذب چه کسانی می شوند
افراد خودشیفته به دلیل ویژگی‌های شخصیتی خاص خود، تمایل دارند به سمت افرادی خاص جذب شوند. این افراد معمولاً ویژگی‌هایی دارند که برای فرد خودشیفته جذاب و سودمند است. در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم:
- افراد همدل و مهربان
- افرادی با اعتماد به نفس پایین
- افراد موفق و باهوش
- افراد با عزت نفس پایین
این مطلب را نیز بخوانید: شایع ترین بیماری های روانی را بشناسیم
نقطه ضعف افراد خودشیفته
افراد خودشیفته به نظر بسیار قوی و شکست‌ناپذیر می‌آیند، اما در زیر این ظاهر، نقاط ضعفی وجود دارد که می‌توانند آنها را آسیب‌پذیر کنند. شناخت این نقاط ضعف می‌تواند در تعامل با افراد خودشیفته و همچنین در کمک به آنها برای بهبود مفید باشد. نقاط ضعف اصلی افراد خودشیفته:
- ترس از طرد شدن
- احساس حقارت
- نقص در همدلی
- وابستگی به تأیید دیگران
- عدم تحمل شکست
- مشکل در کنترل خشم
مردان خودشیفته عاشق چه زنانی میشوند؟
درک جذب مردان خودشیفته به زنان خاص، نیازمند بررسی دقیق ترجیحات و الگوهای رفتاری این افراد است. مردان خودشیفته معمولاً به دنبال زنانی هستند که بتوانند به نیازهای خودشیفتگی آنها پاسخ دهند. این نیازها شامل تأیید، تحسین، توجه و تأمین اگو است. به طور کلی، مردان خودشیفته جذب زنانی میشوند که:
- اعتماد به نفس بالایی دارند
- مهربان و همدل هستند
- به دنبال تأیید هستند
- از نظر عاطفی وابسته هستند
کلام آخر
اختلال شخصیت خودشیفته به واسط احساس خودبزرگ‌بینی افراطی، نیاز شدید به تحسین و فقدان همدلی با دیگران تشخیص داده میشود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تصوری اغراق‌شده از اهمیت خود دارند و به دنبال توجه و تحسین دائمی هستند. آنها معمولاً خود را برتر از دیگران می‌دانند، به انتقاد حساس هستند و در برقراری روابط سالم با دیگران مشکل دارند. برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته با ما در مطب دکتر ذاکری، بهترین روانپزشک تهران ارتباط برقرار نمایید.