افسردگی پس از زایمان یک نقص یا ضعف شخصیتی نیست بلکه این مشکل یک عارضه موقتی است که بعد از زایمان گریبان گیر زنان می شود. اگر افسردگی بعد از زایمان به موقع و سریع درمان نشود می تواند در طی مدت زمان طولانی مشکلات شخصیتی، روحی و روانی و حتی جسمی برای مادر ایجاد نماید به طوری که فرد نمی تواند با کودک خود پیوند و ارتباط برقرار کند.
تولد نوزاد مجموعه ای از احساسات، هیجانات، ترس ها و اضطراب ها را در محیط خانه و خانواده ایجاد می نماید. تجربه حضور یک موجود کوچک در جمع خانواده موجب می شود تا مادر با شرایط غیر قابل پیش بینی مواجه گردد. اکثر مادرانی که به تازگی زایمان کرده اند عمدتا نوسانات خلقی، طلسم گریه، اضطراب و مشکل در خوابیدن را به طور طبیعی تجربه می کنند.
کودک معمولاً دو الی سه روز اول پس از زایمان تا چند هفته بعد بی قراری می کند یا شب ها نمی خوابد. در این حالت مادری که به تازگی از دوران مشقت بار و تایم زایمان رهایی پیدا نموده در کنار هجوم تغییرات هورمونی باید با نوزاد بی قرار نیز کنار بیاید. در این صورت است که مادر به طور ناخوداگاه دچار افسردگی می شود و در برخی موارد این عارضه شدیدتر و طولانی می باشد. در مادرانی که به تازگی وضع حمل نموده به ندرت ممکن است باعث بروز اختلال خلقی شدید روان پریشی شود.
اگر با افسردگی پس از زایمان دست و پنجه نرم می کنید، می توانید با مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری تماس بگیرید.
علائم و نشانه های افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان ممکن است در ابتدا کار با افسردگی نوزاد اشتباه گرفته شود اما نشانه‌های این عارضه شدیدتر و طولانی‌تر هستند. اگر به این عارضه توجه نشود نهایت ممکن است مادر از نظر روحی و جسمی توانایی مراقبت از کودک و انجام کارهای روزانه خود را از دست بدهد. علائم این افسردگی معمولاً طی هفته های ابتدایی پس از زایمان بروز نموده و ممکن است در افراد مختلف شدید یا خفیف باشد. افسردگی پس از زایمان یک عارضه بسیار شایع است اما به این معنی نیست که شما تنها کسی هستید که چنین احساسی دارید یا آدم بدی هستید. در ادامه علائم افسردگی پس از زایمان می پردازیم:
- احساس شرمساری
- احساس می کنند که والدین وحشتناکی هستند
- احساس غم، بی ارزشی، ناامیدی یا گناه
- نگران بودن بیش از حد یا احساس سرگیجه
- از دست دادن علاقه به سرگرمی ها یا چیزهایی که زمانی از آنها لذت می بردید
- تغییر در اشتها یا نخوردن
- از دست دادن انرژی و انگیزه
- مشکل در خوابیدن یا تمایل دائمی به خوابیدن
- گریه بی دلیل یا بیش از حد
- مشکل در تفکر یا تمرکز
- افکار خودکشی یا آرزوی مرگ
- عدم علاقه به کودک یا احساس اضطراب در اطراف نوزادتان
- افکار صدمه زدن به کودک یا احساس اینکه فرزندتان را نمی خواهید
- نوسانات خلقی شدید
- کناره گیری از خانواده و دوستان
- خستگی شدید یا از دست دادن انرژی
- تحریک پذیری و عصبانیت شدید
- ترس از اینکه مادر خوبی نیستی
- احساس بی ارزشی، شرم، گناه یا بی کفایتی
- کاهش توانایی در تفکر واضح، تمرکز یا تصمیم گیری
- بی قراری
- اضطراب شدید و حملات پانیک
- افکار مکرر مرگ یا خودکشی
این مطلب را نیز بخوانید: 10 راه سریع درمان افسردگی
چه چیزی باعث افسردگی بعد از زایمان می شود؟
تا به این زمان تحقیقات پزشکی دلیل خاصی برای بروز افسردگی پس از زایمان پیدا نکرده اند، اما محققان دریافته اند که مسائل فیزیکی و عاطفی نقش موثری در بروز این عارضه دارند. افسردگی یک اختلال خلقی شایع است که از هر ۷ نفر ۱ نفر پس از زایمان به آن مبتلا می‌شوند. عوامل بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی در ایجاد PPD نقش موثری دارند که در اغلب اوقات کنترل آنها خارج از توان افراد است.
تغییرات شیمیایی
تحقیقات نشان می دهند که بین کاهش سریع هورمون ها پس از زایمان و افسردگی بانوان رابطه مستقیمی وجود دارد. چرا که سطح استروژن و پروژسترون در دوران بارداری ده بیشتر از حد نرمال است که این مقدار تا سه روز پس از زایمان به شدت کاهش می یابد. تغییرات اجتماعی و روانی ،کمبود خواب، نگرانی در مورد کودک ، بعم ریختی هورمو نها مرتبط خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را افزایش می دهد.
تغییرات فیزیکی
کاهش شدید هورمون ها (استروژن و پروژسترون) در بدن پس از زایمان، ممکن است بروز افسردگی بعد از زایمان را تشدید کند. همچنین هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید بعد از زایمان به شدت کاهش می باید و موجب بروز احساس خستگی، تنبلی و افسردگی را در در مادران می شود.
مسائل عاطفی، کم خوابی ، خستگی و مشکلات جزئی در مورد مراقبت از نوزاد مضطرب باعث نگرانی مادر می شود. بعد از زایمان ممکن است مادر احساس جذابیت کمتری کند یا احساس نماید که کنترل زندگی خود را از دست داده است.
این مطلب را نیز بخوانید: افسردگی چه تاثیری بر میل جنسی می گذارد ؟
انواع افسردگی پس از زایمان چیست؟
افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان دچار اوج و فرودهای عاطفی، گریه های مکرر، خستگی، احساس گناه، اضطراب می شوند. این افراد ممکن است در مراقبت از کودک خود دچار مشکل شوند که با مراجعه با پزشک مشخص می شود فرد در بین سه نوع مختلف از اختلالات خلقی پس از زایمان به کدامیک دچار شده است.
بلوز پس از زایمان یا بلوز نوزادی
بیبی بلوز بین 50 تا 75 درصد افراد را پس از زایمان تحت تاثیر قرار می دهد که فرد دچار گریه های مکرر و طولانی ، غم و اندوه و اضطراب خواهد بود. این وضعیت معمولاً در هفته اول پس از زایمان شروع شده و ممکن است تا چندین ماه طول بکشد. بهترین کاری که در این حالت می توانید انجام دهید این است که از دوستان، خانواده یا شریک زندگی خود کمک بخواهید.
افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان وضعیت و حالتی شدیدتر بلوز نوزادی است که از هر 7 نفری که زایمان می کنند، 1 نفر را دچار آن می شود. اگر فردی قبلاً PPD را تجربه کرده باشد، خطر ابتلا به آن در بارداری های بعدی تا 30 درصد افزایش می یابد. اوج و فرودهای احساسی، تحریک پذیری و خستگی، اضطراب و علائم این عارضه خفیف تا شدید متغیر است. ممکن است این مدل از افسردگی از یک هفته پس از زایمان تا یک سال بعد ظاهر شده و چندین ماه طول بکشد.
روان پریشی یا سایکوز پس از زایمان
روان پریشی پس از زایمان شکل بسیار شدید و حادتر افسردگی بعد از تولد نوزاد و زایمان است که فرد مبتلا نیازمند به مراقبت های فوری روانپزشکی می باشد. این مدل از افسردگی بعد از زایمان نادر بوده و از هر 1000 نفر تنها 1 نفر به آن مبتلا می شود. علائم این عارضه شامل بی قراری شدید، گیجی، احساس ناامیدی و شرم، بی خوابی، پارانویا، هذیان یا توهم، بیش فعالی، گفتار سریع یا شیدایی است. روان پریشی پس از زایمان نیاز به مراقبت فوری روانپزشکی دارد؛ زیرا در این مدل از افسردگی خطر خودکشی و آسیب رساندن به نوزاد افزایش می یابد.
این مطلب را نیز بخوانید: افسردگی فصلی
افسردگی پس از زایمان چگونه درمان می شود؟
درمان افسردگی پس از زایمان سزارین و طبیعی بسته به نوع و شدت علائم شما متفاوت است ؛ به طوری که می تواند شامل گزینه های مختلف شیوه های درمانی همچون درمان خانگی افسردگی بعد از زایمان،
مصرف داروهای ضد افسردگی، روان درمانی و… شود. برای درمان روان پریشی پس از زایمان ممکن است درمانگر از داروهای ضد افسردگی استفاده نماید یا دستور دهد تا بیمار چند روز در مرکز درمانی بستری شود. چنانچه بیمار به این درمان ها پاسخ ندهد، ممکن است الکتروشوک درمانی (ECT) موثر باشد.
رفتار درمانی
مطالعات نشان داده اند که CBT در کنار مصرف دارو می تواند علائم افسردگی پس از زایمان را به طور نسبی کاهش دهد. CBT شامل یادگیری و استفاده از تکنیک‌ها و استراتژی‌هایی است که فرد را قادر می‌سازد تا به کمک آنها الگوهای فکری و رفتاری خود را تغییر دهد. مهارت حل مسئله یا کنار آمدن با موقعیت‌های دشوار و برقراری ارتباط با اطرافیان بخشی از َشیوه های درمانی CBT است.
درمان های طبیعی
افسردگی پس از زایمان یک بیماری ناتوان کننده است که برای درمان آن باید از یک متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک بهره مند شوید. تمرینات ورزش در خانه ، یک رژیم غذایی سالم، انجام منظم ورزش های ملایم، تمرین مدیتیشن یا یوگا و گذراندن وقت در طبیعت در درمان PPD نقش بسیار موثر و پر رنگی دارد. توجه داشته باشید که نقش همسر در افسردگی بعد از زایمان بسیار مهم و پر رنگ است.
این مطلب را نیز بخوانید: اختلالات افسردگی کدامند؟
هورمون درمانی
پس از زایمان، سطح هورمون های جنسی همچون استروژن و پروژسترون به طور چشمگیری در بدن مادر کاهش می یابد. به همین خاطر محققان برای پیشگیری از عوارض تغییر ناگهانی این هورمون ها، مادر پس از زایمان از هورمون درمانی برای مدیریت و درمان این افسردگی استفاده نماید.
دارو درمانی
اگر در حال شیردهی (شیردهی) هستید، تصور نکنید که نمی توانید برای افسردگی، اضطراب یا حتی روان پریشی دارو مصرف کنید. داروهای ضد افسردگی به تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز و مدیریت علائم کمک نموده و بر خلق و خوی فرد تأثیر می گذارد. اگر چه داروها می توانند از طریق شیر مادر به بدن کودک شما منتقل شوند، با این حال، سطح انتقال دوز این دارو ها بسیار پایین و بی خطر است . برخی از داروهای ضد افسردگی رایج برای افسردگی بعداز زایمان عبارتند از:
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین (Zoloft) و فلوکستین
- مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) مانند دولوکستین (Cymbalta) و دسوونلافاکسین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs) مانند آمی تریپتیلین (Elavil) یا ایمی پرامین
به خاطر داشته باشید که حداقل سه یا چهار هفته طول می کشد تا داروهای ضد افسردگی عمل کنند بنابراین زودهنگام دارو می تواند باعث بازگشت علائم افسردگی شود.
افسردگی PPD در پدران یا زایمان پدری
تحقیقات پزشکی اخیر نشان می دهد که پدارنی که برای اولین بار صاحب فرزند می شوند نیز می توانند افسردگی PPD یا همان زایمان پدری را تجربه کنند. این پدارن ممکن است احساس غمگینی، خستگی یا اضطراب را تجربه کنند و الگوهای رفتاری آنها همچون غذا خوردن یا خوابیدن دچار تغییراتی شود.
پدران جوانی که سابقه افسردگی دارند، منزوی و درون گرا هستند یا از نظر مالی دچار مشکل می باشند، نسبت به سایر افراد بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی PPD قرار دارند. افسردگی پس از زایمان در پدران می تواند تأثیر منفی بر روابط همسر و رشد کودک داشته باشد.
اگر شما فردی هستید که به تازگی پدر شده اید و علائم افسردگی یا اضطراب را در طول بارداری و پس از زایمان همسرتان تجربه می کنید، بهتر است هر په سریعتر در این باره با یک متخصص روان پزشکی صحبت کنید.
این مطلب را نیز بخوانید: افسردگی در کودکان
افسردگی بعد از زایمان چقدر طول میکشد؟
افسردگی پس از زایمان می تواند تا یک سال پس از تولد فرزند شما ادامه یابد؛ با این حال دنبال کردن یک شیوه درمانی اصولی می تواند پروسه بهبودی را سرعت بخشد. بنابراین بهتر است در مورد وضعیت خود با روان پرشک تان صحبت کنید و در مورد احساس خود صادق باشید.
راه های مقابله و پیشگیری با افسردگی بعد از زایمان چیست؟
بچه دار شدن کار آسانی نیست به همین خاطر ممکن است والدین در ابتدای راه، مسیر پر از فراز و نشیبی را پشت سر بگذارند. اگر در این حین دچار افسردگی شدید، لازم نیست به تنهایی با این معضل دست و پنجه نرم کنید. بلکه متخصصان روانپزشکی حتی در دوران بارداری و پیش از زایمان در کنار شما خواهند بود تا از وقوع این عارضه پیشگیری نماید و در صورت ابتلا شیوه های درمانی مناسب برای شما تعریف نمایند. در اینجا مواردی وجود دارد که می توانید با کمک آنها به مقابله با افسردگی بعد از زایمان بپردازید.
- با فردی از دوستان ، خانواده یا نزدیکانتان صحبت کنید.
- به یک گروه حمایتی برای والدین جدید بپیوندید.
- سعی کنید سالم غذا بخورید و زمانی برای ورزش پیدا کنید.
- استراحت را در اولویت قرار دهید.
- با دوستان بیرون بروید یا تلفنی با آنها صحبت کنید.
- زمانی را برای انجام کارهایی که از آن لذت می برید، مانند مطالعه یا سایر سرگرمی ها اختصاص دهید.
- برای انجام کارهای خانه از اعضای دیگر خانواده کمک بگیرید.
چگونه می توانم به فردی که افسردگی پس از زایمان دارد کمک کنم؟
افراد مبتلا به افسردگی ممکن است تشخیص ندهند یا نپذیرند که افسرده هستند و در اکثر موارد ممکن است از علائم و نشانه های افسردگی آگاه نباشند. اگر مشکوک هستید که دوست یا یکی از عزیزانتان افسردگی پس از زایمان دارد یا به روان پریشی پس از زایمان مبتلا شده بهتر است سریعا به او توصیه کنید فوراً به یک روانپزشک متخصص مراجعه کند. افراد مبتلا به افسردگی بعد از زایمان نیاز به حمایت زیادی دارند. در اینجا چند راه وجود دارد که می توانید کمک کنید:
- علائم افسردگی و اضطراب پس از زایمان را بشناسید.
- شنونده خوبی باشید بگذارید بداند که برای گوش دادن و کمک کردن به او در آنجا هستید.
- در انجام کارهای روزانه مانند نظافت و انجام امور به خانه و مراقبت از نوزاد به او کمک کنید.
- در هنگام خواب یا استراحت به او و کودکش کمک کنید.
- آنها را تشویق کنید که از یک درمانگر برای درمان اقسردگی خود کمک بگیرد.
این مطلب را نیز بخوانید: افسردگی در نوجوانان
بررسی اجمالی
تحقیقات نشان داده اغلب افراد بعد از تولد نوزاد دچار افسردگی پس از زایمان می شودند که این مسئله تنها مختص زنان نیست. 75 درصد از والدین بعد از زایمان دچار بلوز نوزادی ، 15 درصد از آنها دچار افسردگی PPD و از هر 1000 نفر یک نفر دچار روان پریشی پس از زایمان می شود.
بچه دار شدن تجربه ای است که زندگی والدین را تغییر می دهد؛ چرا که پدر و مادر بودن هیجان انگیز و در عین حال خسته کننده و طاقت فرسا است. بنابراین طبیعی است که احساس نگرانی یا استرس و اضطراب داشته باشید، به خصوص اگر برای اولین بار قرار است صاحب فرزند شوید. با این حال، اگر احساس غم و اندوه یا تنهایی شدید، نوسانات خلقی شدید و گریه های مکرر بعد از تولد نوزاد شده اید، ممکن است افسردگی بعد از زایمان داشته باشید.
افسردگی پس از زایمان (PPD) نوعی نوعی بیماری روانی است که افراد پس از بچه دار شدن دچار تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی می شوند. تشخیص موارد خفیف فسردگی PPD دشوار است و بسیاری از روانپزشکان از روش ادینبورگ برای غربالگری افسردگی بعد از زایمان استفاده می کنند. چنانچه فسردگی PPD درمان نشود ممکن است برای کودک و مادر بسیار خطرناک باشد و وضعیت جسمی ، عاطفی و روحی مادر، جنین و کسانی که را دوست دارند را تحت تأثیر قرار دهد.
سوالات متداول
آیا من اضطراب و افسردگی پس از زایمان دارم؟
اضطراب و افسردگی پس از زایمان علائم مشترکی دارند، اما به طور کلی از شرایط و شیوه درمانی متفاوتی برخوردار هستند. نگرانی بیش از حد، احساس وحشت بدون دلیل و داشتن ترس های غیرمنطقی یا وسواس، همه نشانه های اضطراب پس از زایمان هستند.
آیا پدرها می توانند به افسردگی پس از زایمان مبتلا شوند؟
بله، پدر و مادر ممکن است با تولد کودک دچار علائم افسردگی PPD را در وجود خود احساس نمایند. اگر شما و همسرتان بعد از آوردن نوزادتان به خانه علائم افسردگی یا اضطراب را احساس می کنید بهتر است در اولین فرصت به دنبال یک روانپزشک متخصص باشید.
دیسفوری پس از زایمان چیست؟
دیسفوری پس از زایمان نام دیگر بلوز نوزاد است که در هفته اول پس از زایمان شروع می شود و بدون درمان دارویی در عرض چند روز از بین می رود.
افسردگی PPD چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایش خاصی وجود ندارد که افسردگی PPD را تشخیص دهد به همین خاطر پزشکان متخصص در مورد تاریخچه سلامتی شما، احساسی که از زمان زایمان داشته اید، معاینه فیزیکی، معاینه لگن و تست های آزمایشگاهی را به طور کامل بررسی می کنند. بسیاری از پزشکان برای غربالگری افسردگی دو یا سه هفته پس از زایمان برنامه ریزی می کنند و توصیه می نمایند تا در صورت مشاهده علائم افسردگی در اسرع وقت به مطب آنها مراجعه نماید.