حملات پانیک، اختلال هراس یا آگورافوبیا باعث ایجاد احساس ترس ناگهانی می شود که واکنش‌های فیزیکی شدید در پاسخ به موقعیت‌های معمولی و غیرخطرناک را به دنبال دارد. امروزه روش های مختلفی همچون استفاده از داروهای ضد افسردگی، رفتار درمانی و استفاده از دستگاه ار تی ام اس علائم این عارضه را کاهش داده و حملات panic را از بین می برند.
در طی این شیوه های درمانی استفاده از مهارکننده های بازجذب سروتونین و داروهای ضد افسردگی تاثیر بسیار زیادی در درمان اختلال هراس یا حملات پانیک دارد. چنانچه داروهای تجویز شده برای درمان این بیماری عوارض جانبی خاصی را برای بیمار ایجاد کند؛ درمانگر از رفتار درمانی و دستگاه ار تی ام اس استفاده خواهد نمود.
حملات پانیک چقدر رایج است؟
هر ساله 2 تا 3 درصد مردم دنیا به اختلال هراس مبتلا می شوند، بنابراین هنگامی که دچار حمله پانیک می شوید، ممکن است زیاد عرق کنید یا تنفستان با مشکل مواجه شود و احساس کنید که قلبتان میخواهد از سینه تان خارج شود.
تحقیقات روان شناسی نشان می دهد که اختلال پانیک زمانی ایجاد میشود که فرد دچار استرس و اضطراب شدید باشد. از سوی دیگر نمی توان رنج سنی مشخصی برای افرادی که از این عارضه رنج می برند تعیین نمود؛ ولی زنان، نوجوانان و در برخی موارد کودکان بیشتر از سایر افراد جامعه در معرض ابتلا به حملات پانیک هستند.
کارشناسان و پژوهشگران تا به امروز نتوانسته اند دلیل اصلی حملات پانیک را در افراد مختلف کشف نمایند. اما طبق تحقیقات انجام شده افرادی که به اختلال هراس مبتلا می شوند، بخش درک و مدیریت مغز و سیستم عصبی آنها مختل شده و باعث ایجاد احساس ترس و اضطراب شدید و ناگهانی فرد می گردد.
علل حملات پانیک
حملات پانیک نوعی اختلال اضطرابی شایع در میان نوجوانان است که فرد دچار نگرانی و ترس بسیار شدید می شود. به طوری که در این حالت ضربان قلب به شدت افزایش یافته و حتی فرد احساس می کند که در حال مردن یا دیوانه شدن است. خطر ابتلا به حملات پانیک در صورت داشتن موارد زیر افزایش می یابد:
- سابقه خانوادگی
- ژنتیک
- سابقه آزار جسمی یا جنسی در دوران کودکی
- عوامل استرس زای روز مره زندگی، مانند مرگ نزدیکان یا بیماری جدی یکی از عزیزان
- وقوع یک رویداد آسیب زا، مانند تجاوز جنسی یا یک تصادف شدید
- رخداد تغییرات عمده در زندگی ، مانند طلاق یا اضافه شدن نوزاد
- سیگار کشیدن یا مصرف بیش از حد کافئین و الکل
- استرس مزمن و حاد
- پرکاری و کم کاری تیروئید
- کم بودن قند خون
- ورزش شدید و سنگین
- برخی بیماری ها
- رژیم های غذایی و مصرف الکل
- تنگی نفس یا نفس نفس زدن
- مصرف دارو یا محرک ها روانی و عصبی
- مشکلات مالی
علائم حمله پانیک چیست؟
حملات پانیک به طور ناگهانی و بدون هشدار بروز می کنند؛ بنابراین به طور قطعی نمی توان هیچ گونه روش درمانی قطعی برای توقف حمله پانیک بیان کرد. علائم این عارضه معمولاً در عرض 10 دقیقه پس از شروع حمله به اوج خود رسیده و خیلی زود ناپدید می شوند. علائم حمله پانیک عبارتند از:
- احساس درد در ناحیه قفسه سینه
- لرز
- احساس خفگی یا تنگی نفس
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس می کنی داری میمیری
- احساس وحشت شدید
- حالت تهوع
- افزایش ضربان و تپش قلب
- تعریق بیش از حد
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در انگشتان دست یا پا
- ایجاد حس اضطراب مزمن که زندگی روزمره را مختل می کند.
- دوری از موقعیت های اجتماعی
- بروز مشکلات در محل کار یا مدرسه
- افسردگی و اختلالات روانپزشکی
- افزایش خطر خودکشی یا افکار خودکشی
- احساس عذاب
- گرگرفتگی
- گرفتگی شکم
- درد قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا غش
- مشکل در تمرکز
- تحریک پذیری شدید به عوامل ساده محیطی
- ترس از ترک خانه (اگورافوبیا)
- مشکلات خواب
حملات پانیک چگونه تشخیص داده می شوند؟
حمله پانیک یک هراس ناگهانی شدید است که در برابر محرک های محیطی و ظاهری ساده، واکنش‌های فیزیکی شدیدی را ایجاد می‌کند. حملات پانیک می تواند بسیار ترسناک باشد به طوری که فرد هنگام وقوع این حملات احساس می کند که در حال از دست دادن کنترل، حمله قلبی یا حتی مرگ است. به طور کلی بسیاری از مردم فقط یک یا دو بار حمله پانیک در طول زندگی خود تجربه می کنند که بعد از برطرف شدن مشکل یا خارج شدن از موقعیت استرس زا به پایان می رسد.
چنانچه حملات پانیک مکررا و به صورت غیرمنتظره رخ دهد به طوری که فرد دوره های طولانی را در ترس دائمی سپری کند، قطعا به اختلال پانیک دچار شده است. اگرچه این اختلالات به خودی خود خطرناک نیستند، اما می توانند ترسناک باشند و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند.
مشکلات جدی همچون بیماری قلبی، تیروئید و مشکلات تنفسی می تواند در نتیجه حملات پانیک ایجاد شود. برخی از نشانه های اختلال پانیک می توانند با یک مشکل فیزیکی مانند حمله قلبی اشتباه گرفته شوند؛ بنابراین اگر درد قفسه سینه یا مشکل تنفسی دارید یا هوشیاری خود را از دست می دهید، در ابتدای کار بهتر است به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید.
تکنسین های بخش اورژانس و کارشناسان مراقبت های اولیه می توانند به سرعت تشخیص دهند که آیا شما دچار حملات پانیک شده اید یا مشکلات قلبی یا تیروئیدی موجب بدحالی شما شده است. یک معاینه فیزیکی کامل همچون آزمایش خون برای بررسی تیروئید و بررسی نوار قلب یا EKG یک ارزیابی کاملی از وضعیت جسمانی شما به پزشک اورژانس ارائه می دهد.
اگر تمام آزمایشات نشان دهنده سلامت جسم فرد مورد نظر باشد ولی در طول یک ماه یکبار و یا بیشتر دچار حملات پانیک می شود باید به طور جدی این مسئله را پیگیری نمود. ترس مداوم از حمله قلبی، تغییرات قابل توجه در رفتار، فوبیای اجتماعی از جمله علائم اختلال پانیک هستند که فرد باید برای درمان اقدام نماید.
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
حملات پانیک معمولاً به طور ناگهانی و بدون هشدار شروع می شوند که می تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد. مثلا وقتی در حال رانندگی با ماشین هستید یا در مرکز خرید در حال قدم زدن هستید، در حالت خواب هستید یا در وسط یک جلسه کاری مهم، ممکن است حملات panic به طور مکرر رخ دهند.
معمولا حملات پانیک تغییرات زیادی دارند، اما علائم آن معمولا در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسند. ممکن است پس از فروکش کردن حمله پانیک احساس خستگی و فرسودگی کنید ولی در صورت عدم درمان ممکن است آثار جبران ناپذیری برای شما ایجاد نماید.
بنابراین تلاش برای درمان می تواند زندگی را دلپذیرتر و لذت بخش تر کند. به طوری که هیچ ترسی از حملات اختلال پانیک نداشته باشید. با این حال اگر حملات پانیک دارید، ممکن است بخواهید از ارائه دهنده روانکاوی خود سوالاتی داشته باشید که بخواهید بپرسید و در مورد این مباحث صحبت کنید.
- چرا حملات پانیک دارم؟
- بهترین درمان برای حملات پانیک چیست؟
- چه مدت به درمان نیاز خواهم داشت؟
- چه مدت باید دارو مصرف کنم؟
- آیا باید مراقب عوارض جانبی دارو باشم؟
- حملات پانیک چگونه مدیریت یا درمان می شوند؟
ترس شدید و کنترل حملات پانیک به تنهایی دشوار است و ممکن است بدون درمان بدتر شوند؛ بنابراین در اسرع وقت به دنبال یک روان پزشک باشید. حملات پانیک ممکن است در ابتدا به طور ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شوند، اما با گذشت زمان در شرایط خاصی ایجاد می شوند. روانپزشک عمدتا با کمک شیوه های مختلف درمانی همچون رفتار درمانی ، استفاده از داروها یا ترکیبی از آنها و دستگاه آر تی ام اس (RTMS) در پی توقف حملات panic است. لازم به ذکر است که شیوه درمانی، مدت زمان درمان، به شدت مشکل و میزان پاسخ شما به شیوه های درمانی بستگی دارد.
· گفتار درمانی:
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی روان درمانی یا گفتار درمانی است که در طی آن شما افکار و احساسات خود را با یک روانشناس در میان می‌گذارید. این متخصص با شناسایی محرک‌های حمله پانیک کمک می‌کند تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید. با شروع واکنش متفاوت به محرک ها، حملات کاهش یافته و در نهایت متوقف می شوند. این شیوه درمانی می تواند به کاهش شدت و دفعات حملات پانیک کمک کند و عملکرد شما را در زندگی روزمره بهبود بخشد.
· رفتار درمانی:
این شیوه درمانی می تواند به شما کند تا درک درستی از حملات پانیک و اختلالات روانی خود داشته باشید و یاد بگیرید که چگونه با آنها کنار بیایید. رفتار درمانی به شما کمک کند از طریق تجربه خود یاد بگیرید که علائم هراس خطرناک نیستند.
در این شیوه روانپزشک به شما کمک می کند تا به تدریج علائم حمله پانیک را به روشی ایمن و تکراری دوباره ایجاد کنید. هنگامی که شما در مواجهه با عوامل فیزیکی ، احساس وحشت کردید و این مسئله به طور مرتب تکرار شد درحملات شما دیگر احساس خطر نخواهید کرد و این حس ترس برطرف خواهد شد.
نتایج حاصل از رفتار درمان می تواند به زمان و تلاش بیشتری نیاز داشته باشد به طوری که در طی چند هفتع علائم حمله پانیک کاهش یابد. ولی اغلب برای درمان علائم اختلالات هراس به چند ماه زمان نیاز دارید. در طول این مدت برای اینکه نشانه های و عوامل حمله پانیک تحت کنترل شما باقی بمانند باید به طور مرتب و منظم با برنامه ریزی روانپزشک پیش بروید.
· دارو درمانی:
روان پزشک با توجه به وضعیت روانی و جسمانی شما در وهله اول راه کاری های رفتار درمانی را توصیه می کند. چنانچه این شیوه درمانی موثر واقع نشود، متخصص با کمک داروها می توانند به کاهش علائم مرتبط با حملات Panic و همچنین افسردگی کمک کنند. چندین نوع دارو در مدیریت علائم اختلال پانیک موثر هستند، از جمله:
داروهای ضدافسردگی:
برخی از داروهای ضد افسردگی همچون SNRI ها شامل دولوکستین و ونلافاکسین و TCAها شامل آمی تریپتیلین و دوکسپین می‌توانند حملات پانیک را کمتر کنند و از شدت وقوع این حملات بکاهند.
مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs)
مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) یا ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCAs) دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند. SNRI ونلافاکسین (Effexor XR) برای درمان اختلال پانیک مورد تایید FDA است. مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) به طور کلی بی خطر بوده و عوارض جانبی کمتری را متوجه بیمار می کند.
SSRI ها شامل فلوکستین و پاروکستین
داروهای ضد افسردگی SSRI معمولاً به عنوان اولین گزینه برای درمان حملات Panic توصیه می شوند. SSRI های تایید شده توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان اختلال پانیک شامل فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (پاکسیل، پکسوا) و سرترالین (زولوفت) است.
داروهای ضد اضطراب
بنزودیازپین ها رایج ترین داروهای ضد اضطراب هستند که برای درمان و پیشگیری از حملات پانیک تجویز می شوند. این داروها با اینکه در درمان اختلالات روانی همچون اختلالات پانیک یا اضطراب موثر هستند اما خطر اعتیاد یا وابستگی را دارند. برخی از این داروها عبارتند از آلپرازولام و لورازپام
این آرام بخش ها مضعف سیستم عصبی مرکزی هستندکه معمولاً فقط به‌صورت کوتاه‌مدت استفاده می‌شوند، زیرا می‌توانند عادت‌ساز باشند و باعث وابستگی ذهنی یا فیزیکی شوند. اگر به مصرف الکل یا مواد مخدر اعتیاد دارید این داروها انتخاب خوبی نیستند. همچنین این دارو ها می توانند با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کنند.
اگر یک دارو برای شما خوب عمل نکند، پزشک با ترکیب برخی داروها سعی می کند اثربخشی دارو ها را افزایش دهد و از چند دارو برای درمان اختلال هراس استفاده نماید. اما به خاطر داشته باشید که ممکن است از چند تا چند سال مصرف دارو ها طول بکشد تا شما متوجه بهبود علائم عارضه پانیک شوید. همچنین باید بدانید که همه داروها مورد نظر عوارض جانبی دارند و برخی از آنها ممکن است در شرایط خاصی مانند بارداری توصیه نشود.
· درمان پانیک به روش آر تی ام اس (RTMS)
دستگاه آر تی ام اس (RTMS) چند سالی است که در ایران و مراکز درمانی مشخص و نیز در مطب برخی از روانپزشکان موفق دیده می شود . این دستگاه با یکسری امکانات و ابزار آلاتی که دارد می تواند به تحریک بخش های مختلفی از مغز بپردازد و طیف گسترده ای از بیماری های جسمی و روانی را درمان نماید .متخصص روانپزشک در روش آر تی ام اس ( RTMS ) از میدان مغناطیسی با پالس های کوتاه مدت استفاده می نماید تا فعالیت ناحیه ای مشخص از مغز را تحریک کند.
بیشتر بخوانید: درمان با دستگاه rtms
چگونه می توانم از حملات پانیک جلوگیری کنم؟
یک روانکاو متبحر می تواند به شما کمک کند تا محرک هایی که باعث حملات پانیک می شوند را شناسایی کنید. همچنین در طول روان درمانی، استراتژی هایی را برای مدیریت رویدادهای محرک و جلوگیری از حمله یاد می گیرید. شما می‌توانید با فراگیری این اقدامات در راستای کاهش احتمال ابتلا به حمله پانیک گام های موثری بردارید:
- مصرف کافئین را کاهش دهید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
- استرس خود را مدیریت کنید.
- قبل از مصرف مکمل های گیاهی یا داروهای بدون نسخه با پزشک خود صحبت کنید.
- از محیط ها و عواملی که می توانند اضطراب را افزایش دهند، کاملا دوری کنید.
- در اسرع وقت برای درمان حمله پانیک اقدام کنید تا از بدتر یا بیشتر شدن این عارضه جلوگیری کنید.
- برای کمک به جلوگیری از عود یا بدتر شدن علائم حمله پانیک، برنامه درمانی خود را به طور مرتب و منظم دنبال کنید.
کلام آخر
مطالعات روان پزشکی اثبات کرده اختلالات عصبی همچون اضطراب ، ترس ، استرس و اختلالات هراس اغلب دریک خانواده موروثی است . هنکامی که یک فرد به مطب و مراکز روان کاوی مراجعه می کند و از مشکلاتی همچون اختلال پانیک یا استرس و… شکایت می کند، بررسی ها نشان می دهد که این علائم در سایر اعضای خانواده نیز دیده می شود.
حملات پانیک می تواند بسیار ناراحت کننده بوده و در پاره ای اوقات بر سلامت روان شما تأثیر بگذارند و شما را از انجام کارهایی که دوست دارید باز دارند. از اینکه به خاطر دچار شدن به حملات پانیک به یک مرکز روان درمانی مراجعه می کنید، خجالت نکشید.
روان کاو می تواند به شما کمک کند بر ترس ها و اضطراب هایی که باعث اختلال هراس می شود ، کاملا غلبه کنیدبه یاد داشته باشید افرادی که دارای اختلالات اضطرابی، افسردگی یا سایر بیماری های روانی هستند، بیشتر نسبت به سایر افراد جامعه مستعد حملات پانیک هستند.
سوالات متداول
مصرف مواد موجب وقوع حمله Panic میشود؟
اعتیاد به الکل و مواد مخدر می تواند خطر حملات پانیک را افزایش دهد.
آیا حملات Panic قابل درمان است؟
حملات پانیک بسیار قابل درمان هستند. متأسفانه، بسیاری از مردم به دلایل مختلفی درمان خود را به تعویق می اندازند. حملات پانیک درمان نشده یا اختلال پانیک می تواند در توانایی ها و زندگی شما اختلال ایجاد کند.
تفاوت حمله پانیک با آگورافوبیا چیست؟
حمله پانیک باعث ایجاد اضطراب و ترس شدید می شود که به طور ناگهانی و غیرمنطقی روی می دهد اما آگورافوبیا یک اختلال اضطرابی است که باعث میشود فرد از قرار گرفتن در مکانها یا موقعیت‌هایی که ممکن است حمله پانیک رخ دهد، بترسید. ترس می تواند به حدی شدید شود که شما برای ترک خانه خود بیش از حد می ترسید.