یکی از روش‌های درمانی برای افرادی که دارای مشکلات مغزی و عصبی می‌باشند، درمان با دستگاه tDCS می‌باشد. این دستگاه درمانی با انتقال جریان الکتریکی بسیار خفیف از طریق الکترود قرار گرفته بر روی سر فرد به افراد دارای مشکلاتی همچون افسردگی، پنیک، اضطراب و … کمک بسیار فراوانی می‌کند، برای شناخت درمان با دستگاه tDCS در ادامه با ما همراه باشید.
دستگاه tDCS چیست؟
tDCS یا تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال، نوعی دستگاه تحریک الکتریکی مغز می‌باشد که روشی غیر تهاجمی، ایمن و بدون درد می‌باشد. در این روش درمانی جریان مستقیم و بسیار خفیف در حدود یک الی 2 میلی آمپر به وسیله الکترودهای قرار گرفته شده بر روی پوست سر به نواحی مغزی مشخص و مورد نظر پزشک منتقل می‌شوند. با استفاده از این دستگاه تحریک الکتریکی مغز می‌توان جهت تحریک و یا ممانعت فعالیت عصبی برخی از سلول‌ها در ناحیه مورد نظر استفاده نمود.
نحوه عملکرد دستگاه tDCS
همه چیز از اتصال الکترودها به پوست سر آغاز می‌شود. در محل تحریک آندال( الکترودهای دارای قطب مثبت) نورون‌های مجاور توسط جریان الکتریکی ایجاد شده، برانگیخته می‌شوند و این در حالی است که در محل تحریک کاتدی( الکترودهای دارای قطب منفی) فعالیت نورون‌ها را مهار می‌کنند.
اگر بخواهیم به صورت تخصصی‌تر به نحوه عملکرد دستگاه tDCS بپردازیم باید بگوییم که tDCS پتانسیل استراحت غشای نورون‌های مغزی را در نواحی مشخص شده مورد تغییر قرار می‌دهد.
این مطلب را نیز بخوانید: TDCS چیست و برای چه اختلالاتی به کار برده می‌شود؟
در طول تحریک آندال، پتانسیل غشای در حال استرس توسط جریان مثبت خروجی الکترودها دپلاریزه یا تغییر می‌کنند. پتانسیل غشایی نورون‌های مغزی در این مرحله به پتانسیل آستانه مد نظر جهت برانگیخته شدن پتانسیل عمل نزدیک‌تر می‌شوند.
تحریک کاتدی، نورون‌های موضعی را در ناحیه مغزی به علت خروج جریان مثبت هیپرپلاریزه( مهار) می‌کنند. پتانسیل غشایی نورون‌ها در این حالت از حالت اولیه که به صورت پتانسیل آستانه‌ای قرار داشت دورتر می‌شوند و همین امر سبب کاهش تحریک پذیری نورون‌ها می‌گردد.
عوارض دستگاه tDCS
در صورتی که مطابق با پروتکل‌های ایمنی تعیین شده توسط دکتر روانشناس به درستی از دستگاه تحریک الکتریکی مغز استفاده شود، خطری فرد را تهدید نخواهد کرد؛ اما عوارض استفاده از دستگاه تحریک الکتریکی مغز به شرح زیر می‌باشد.
- احساس گزگز در ناحیه سر
- خارش
- سرگیجه
- سردرد
- قرمزی موقت
برای جلوگیری از این عوارض احتمالی شما می‌توانید دستگاه را به جریان آهسته تبدیل نمایید. در صورتی که توصیه‌های روانشناس به درستی رعایت نشود سبب ایجاد سوختگی‌های بسیار خفیف در سطح پوست می‌شود.
نحوه کار با دستگاه tdcs
شاید برای شما سوال باشد و یا به درستی ندانید که نحوه کار با دستگاه tdcs چگونه می‌باشد، محل قرار گیری الکترودها توسط تصویر برداری‌ها و بر اساس نظر روانپزشک می‌باشد. فاصله الکترودها از یکدیگر باید 10 الی 20 سانتی‌متر بر اساس توصیه روانپزشک باشد.
هر الکترود دارای یک حرف و عدد مرتبط به آن می‌باشد که موقعیت قرار گیری هر الکترود را نشان می‌دهد. اعداد زوج بر روی نیمکره راست و اعداد فرد بر روی نیمکره چپ قرار می‌گیرند، نحوه کار با دستگاه tdcs بسیار آسان و راحت می‌باشد و وجود اعداد و حرف بر روی هر الکترود کار را راحت‌تر می‌کند.
این مطلب را نیز بخوانید: آیا اضطراب قابل درمان است ؟
مزایای استفاده از روش درمانی Tdcs
- تاثیر روش درمانی تحریک جریان الکتریکی مغز بر روی انسان تا کنون در دست تحقیقات می‌باشد و به طور حتم مزایای آن ناشناخته است؛ اما تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد این روش درمانی توانسته است بر روی موارد زیر تاثیر مثبت اعمال نماید.
- بهبود علائم بیماری پارکینسون
- بهبود و افزایش یادگیری در فرد
- افزایش کیفیت خواب
- بهبود علائم و عملکرد در بیماران سکته مغزی
- از بین بردن درصد بسیار زیادی از افسردگی‌ها
انواع تحریک الکتریکی مغز
تحریک الکتریک مغز به 3 صورت می‌باشد که در مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری تحت نظر برترین متخصصان صورت می‌گیرد، انواع تحریک الکتریکی مغز به شرح زیر می‌باشد.
- تحریک پذیری مثبت یا anodal
- تحریک پذیری منفی یا cathedral
- تحریک پذیری ساختگی یا sham
تحریک‌های فوق نام برده شده، انواع تحریک الکتریکی مغز می‌باشند که عملکرد ویژه‌ای دارند مثلا، در تحریک پذیری مثبت تحریک پذیری عصبی دلخواه در نقطه مد نظر افزایش می‌یابد؛ اما این در حالیست که در تحریک پذیری منفی برعکس تحریک پذیری مثبت رخ می‌دهد و تحریک عصبی کاهش می‌یابد. در حالت تحریک پذیری ساختگی جهت بررسی روانپزشک و تیم تحقیقاتی یک تحریک بسیار کوتاه صورت گرفته و سپس متوقف می‌شود.
افراد مناسب جهت استفاده از دستگاه تحریک الکتریکی مغزی
دستگاه تحریک الکتریکی مغز یا tdcs کاربرد بسیار گسترده‌ای در درمان انواع بیماری‌های مغزی و روانشناختی دارد و استفاده از این دستگاه می‌تواند در سرعت بخشیدن طول درمان فرد کمک بسیاری نماید، بیماری‌هایی که به کمک دستگاه تحریک الکتریکی مغزی قابل درمان می‌باشند به شرح زیر می‌باشند.
- افسردگی
- وسواس
- استرس و اضطراب
- بی‌خوابی
- پارکینسون
- پانیک و هراس
- افسردگی فصلی
- افسردگی پس از زایمان
- اعتیاد
- پرخوری
- کاهش و یا کنترل رفتارهای خشونت آمیز
نقش تحریک الکتریکی در درمان های عصبی بسیار تاثیر گذار می‌باشد و به دلیل اینکه نوعی روش ایمن و بی‌خطر می‌باشد سبب شده تا استفاده از آن برای افراد بسیاری تجویز شود. در صورتی که یکی از موارد بالا در شما و یا اطرافیانتان وجود دارد، شما می‌توانید با مراجعه مراکز روانشناسی مختلف از جمله مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری از مشاوره و دریافت روش جهت درمان بیماری خود اقدام نمایید.
این مطلب را نیز بخوانید: بیوفیدبک درمانی
تعداد جلسات درمان با دستگاه tdcs
روش درمانی تحریک الکتریکی جریان مغزی به دلیل عدم داشتن اثرات منفی و همچنین تاثیر فوق العاده در درمان اختلالات مغزی هر فرد سبب شده تا به یکی از روش‌های درمانی پر طرفدار در بین افراد تبدیل شود.
تعداد جلسات درمانی این روش با توجه به میزان جدیت بیماری هر فرد متفاوت می‌باشد؛ اما فرد باید حداقل 10 جلسه را جهت درمان اختلالت مغزی خود پشت سر بگذارد. فواصل بین جلسات حداقل 24 ساعته می‌باشد؛ اما این فاصله زمانی رای هر فرد یکسان نمی‌باشد و با توجه به نظر روانپزشک برای هر فرد متغیر خواهد بود.
درمان بیماری های مختلف با دستگاه tDCS
درمان افسردگی با دستگاه tDCS
یکی از جدیدترین و موثرترین روش جهت درمان افسردگی، درمان افسردگی با دستگاه tDCS می‌باشد، برای افرادی که تمایل به مصرف دارو جهت درمان افسردگی خود ندارند. از آنجایی که درصد بسیار زیادی از زنان دچار افسردگی می‌شوند، درمان افسردگی با دستگاه tDCS بهترین روش جهت درمان آن‌ها می‌باشد.
با وارد شدن جریان الکتریک متناوب و بسیار خفیف به مغز توسط الکترودها باعث انتقال شوک به سطح و سلو‌های مغزی فرد می‌شود و در نهایت منجر شده تا مغز به حالت اولیه و حالت نرمال خود تبدیل گردد.
درمان افسردگی با دستگاه tDCS می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر روی افسردگی‌های شدید و مقاوم نسبت به دارو، افسردگی پس از زایمان و افسردگی‌های فصلی استفاده گردد.
درمان وسواس با دستگاه tDCS
اختلال وسواس که به ocd نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال عصبی پیچیده می‌باشد که در این اختلال افکار مزاحم و بیش از حد به سمت فرد هجوم می‌آورند. یکی از راه‌هایی که به درمان OCD کمک می‌کند، درمان وسواس با دستگاه tDCSمی‌باشد. این روش غیر تهاجمی بوده و نتایج بسیار امیدوار کننده را به همراه داشته است. الکترودهای آند و کاتد در دستگاه سبب افزایش و کاهش تحریک جریان الکتریکی مغز می‌شوند.
تعداد جلسات و میزان جریان انتقالی از جانب الکرودها به سلول‌های مغزی در روند درمان سریع‌تر فرد تاثیر ویژه دارند.
این مطلب را نیز بخوانید: نوروفیدبک درمانی
درمان اضطراب و استرس با دستگاه Tdcs
یکی دیگر از اختلالات موجودر در برخی از افراد، اضطراب و استرس می‌باشد، درمان اضطراب و استرس با دستگاه Tdcs که روشی غیر تهاجمی می‌باشد توسط روانپزشکان مطرح دنیا، پیشنهاد می‌شود. این روش درمانی عصبی با ارسال جریان خفیف و مستقیم به نواحی قشری مغز، فعالیت‌های عصبی مغزی را با هدفمندی تسهیل و یا بازداری می‌کنند.
نتایج‌های پژوهشی گوناگون در سالیان متمادی نشان دهنده میزان اثر بهشی بسیار بالای روش درمانی تحریک جریان الکتریکی مغز می‌باشد که بدون هیچ گونه عارضه و یا آسیبی در درمان بسیاری از اختلالات نقش اساسی دارد.
یکی از مراکز پیشگام در درمان انواع اختلالت به ویژه درمان اضطراب و استرس با دستگاه Tdcs، مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری می باشد که با کادری با تجربه در طول درمان مطمئن در کنار شما می‌باشند.
درمان پانیک و هراس با دستگاه Tdcs
در صورتی که حملات پانیک را تجربه نموده‌اید می‌توانید تصور کنید که این حملات تا چه میزان برای فرد رنج آور و ترسناح می باشد.حملات پانیک می‌توانند اغلب غیر عادی و غیر قابل کنترل باشند تا حدودی که افرادی که حملات پانیک را تجربه می‌کنند در برخی از مواقع به فکر خودکشی می‌افتند. در صورتی که شما هم از حملات پانیک رنج می‌برید و به دنبال راه درمان مطمئن و بی‌خطر هستید، می‌توانید تحریک جریان الکتریکی مغز را تجربه نمایید.
در گام اول توسط درمان پانیک و هراس با دستگاه Tdcs شما باید با روانشناس با تجربه و یا کلینیک‌های معتبر روانشناسی همانند مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری مراجعه نمایید. در گام‌های بعدی روانشناس با توجه به شرح حال شما و فواصل هر حمله، تحریک الکتریکی مغز را برای شما تجویز می‌نماید.
تحریک های الکتریکی با کنترل کردن سلول‌های مغزی و انتقال جریان الکتریکی خفیف به قشر مغز به مرور حملات را به خوبی کنترل می‌نماید و همچن موارد درونی که سبب ایجاد حملات پانیک در فرد می‌شود را به خوبی کنترل می‌نماید.
مدت زمان ماندگاری روش درمانیtdcs
روش درمانی tdcs دارای دو نوع تاثیر گذاری می‌باشد که می‌توان میزان ماندگاری تاثیر این روش درمانی را به صورت زیر در نظر گرفت.
تاثیر کوتاه مدت
اثر کوتاه مدت این روش را می‌توان پس از هر جلسه در نظر گرفته که این نوع تاثیر بین 30 الی 60 دقیقه ماندگاری دارد و پس از گذتش این بازه زمانی به مرور از میزان تاثیر گذاری آن کاسته می‌شود؛ اما این بدین معنا نمی‌باشد که تاثیر در درمان اختلال مغزی فرد نخواهد داشت.
این مطلب را نیز بخوانید: تاثیر فوق العاده موسیقی در سلامت روان
تاثیر بلند مدت
تحقیقات به دست آمده حاکی از آن است که تاثیرات بلند مدت روش درمانی tdcs می‌تواند در بازه زمانی بسیار طولانی باقی بماند. در برخی از اختلالات همانند افسردگی تاثیر این روش درمانی تا چندین ماه برقرار می‌باشد، اما برای تقویت تاثیر آن بهتر است پس از مدتی باز به روانشناس جهت انجام tdcs مراجعه نمود.
نوروفیدبک چیست؟
مواقعی که نوع عملکرد و فعالیت‌های مغزی فرد توسط خود فرد به درستی و به طور کامل درک شود، می‌تواند اختلالات و مشکلات خود را در کم‌ترین زمان و به درستی درمان نماید. در روش درمانی لورتا نوروفیدبک (Loretta Neurofeedback) با قرار گیری سنسورهایی بر روی پوست سر فرد و همچنین ثبت عملکرد مغزی به صورت لحظه‌ای الگویی به صورت یک تابع ایجاد می‌شود.
سلول‌های مغزی برای برقراری ارتباط با یکدیگر باید به کمک ضربات الکتریکی مخصوص و یا به عبارتی به کمک پالس با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند. تمامی عادت‌های فردی شما در طول روز همانند استرس و اضطراب دارای امواج مخصوصی هستند که به طور کامل قابل شناسایی می‌باشند.
مراحل انجام روش نوروفیدبک
در طی جلسات درمانی نوروفیدبک، فرد درمانگر با بررسی امواج مغزی و همچنین فعالیت‌های آن هر آنچه را که مغز انجام می‌دهد و با هر آنچه که فرد مراجعه کننده خواهان آن می‌باشد مورد بررسی و مقایسه قرار می‌دهد.
هر چقدر مغز با فعالیت الکتریکی خود به بازخورد دلخواه نزدیک می‌گردد و پاداش توسط شوکی که به مغز فرد وارد می‌شود را دریافت می‌کند. شاید عجیب باشد اما امواج مغزی که از فرد گرفته می‌شود به صورت یک نوع بازی و یا فیلم بر روی مانتیور قابل مشاهده می‌باشد.
در چنین حالتی نمایش هر آنچه بر روی مانتیور اتفاق می‌افتد بدون هیچ گونه دخالت دست و تنها با امواج مغزی دریافت شده توسط فرد می‌باشد. در این روش درمانی با هر گونه پیشرفت به مغز پاداش و در صورت هر گونه پس رفت مغز با کاهش و یا از دست دادن پاداش رو به رو خواهد شد. بهترین سن برای انجام درمان با نوروفیدبک سنین بالای 6 سال می‌باشد.
کاربرد نوروفیدبک
از نوروفیدبک برای درمان طیف عظیمی از اختلالات استفاده می‌شود، اختلالاتی که به کمک روش درمانی نوروفیدبک قابل حل می‌باشند به شرح زیر می باشد.
- بیش فعالی
- افسردگی
- کم توجهی
- مشکلات حافظه
- اعتیاد
- مشکلات دو قطبی
- سردردهای مزمن
موارد فوق به کمک نوروفیدبک و همچین تحریک جریان الکتریکی مغز در کم‌ترین زمان و بدون هیچ خطر جانی قابل درمان می‌باشد.
این مطلب را نیز بخوانید: خدمات روانپزشکی کودک و نوجوان
عوارض نوروفیدبک
روش درمانی نوروفیدبک نیز همانند روش‌های درمانی دیگر دارای عوارضی می‌باشد که این عوارض به شرح زیر می‌باشند.
- بی‌خوابی
- احساس استرس و اضطراب
- کابوس
- سردردهای مزمن
البته در نظر داشته باشید این عوارض گذرا می‌باشند و با اتمام طول درمان شما به طور کامل از بین می‌روند. در نظر داشته باشید در ابتدای شروع هر روش درمانی برای فرد دشوار می‌باشد، اما در واقع افرادی که از روش درمانینوروفیدبک برای درمان اختلالات مغزی خود استفاده می‌کنند با عوارض جدی و طولانی مدت رو به رو نشده‌اند.
تفاوت نوروفیدبک و tdcs
از مهم‌ترین اندام‌های انسان که در یادگیری نقش بسیار اساسی دارد، مغز می‌باشد، این در حالیست که با مشاهده هر گونه اختلال در کارکرد مغز و پدید آمدن اختلالاتی در آن توسط روش‌های درمانی قابل حل می‌باشد.
نوروفیدبک و tdcs دو نمونه از روش‌هایی هستند که در درمان اختلالات مغزی نقش اساسی دارند؛ اما بر خلاف تصور بسیاری از افراد این دو روش درمانی دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر می‌باشند، تفاوت نوروفیدبک و tdcs به شرح زیر می‌باشد.
- در نوروفیدبک درمان اصلی به شیوه طبیعی و غیر تهاجمی انجام می‌گردد. در این روش درمانی به کمک فرآیند یادگیری و انعطاف پذیری بالای مغز امکان درمان اختلالات ذهنی و روانی به راحتی قابل حل می‌باشد.
- مهم‌ترین و اساسی‌ترین تفاوت روش درمانی نروفیدبک با tdcs، تفاوت در نوع دستگاه‌ها می‌باشد. دستگاهی که برای روش درمانی نوروفیدبک مورد استفاده قرار می‌گیرد در واقع فعالیت امواج مغزی را به صورت مداوم اندازه گیری می‌نماید و در نهایت برای داشتن عملکرد بهتر مغزی آن را اصلاح می‌کند؛ اما این در حالی است که دستگاه tdcs با انتقال جریان خفیف الکتریکی به برخی از نواحی مغزی سبب تحریک الکتریکی مغزی فرد می‌شود که سبب درمان اختلالت شده و به عملکرد مغز بهبود می‌بخشد.
- ممکن است برای برطرف نمود اختلالت مغزی در افراد در گروهی استفاده از روش درمانی نوروفیدبک تاثیر گذار باشد و در گروه دیگر استفاده از جریان الکتریکی مغزی گزینه بهتری جهت درمان باشد، پس نمی‌توان به منظور بهبهود عملکرد مغز برای هر فرد از روش درمانی یکسان استفاده نمود.
- در روش درمانی نوروفیدبک با بررسی عملکرد نورون‌های مغزی توسط درمانگر سلول‌ها در صورت نزیک شدن به فعالیت و عملکرد دلخواه پاداش دریافت می‌کنند؛ اما در روش درمانیtdcs الکترودهای آند سبب افزایش جریان الکتریکی و الکترود کاتد سبب کاهش جریان الکتریکی می‌شوند.
این مطلب را نیز بخوانید: خدمات روانپزشکی
سخن پایانی
افسردگی‌ها گوناگون، حملات پانیک و استرس امروزه با پیشرفت در حوزه پزشکی به راحتی و بدون مصرف داروهای شیمیایی قابل درمان می‌باشند. استفاده از دستگاه تحریک الکتریکی مغز یا tdcs یکی از روش‌هایی می‌باشد که بدون عوارض و در کوتاه‌ترین بازه زمانی نقش بسیار اساسی در اختلالات مغزی افراد دارد.
کلینیک و مراکز روانشناسی معتبر مختلفی از جمله مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری می‌توانند در درمان اختلالات مغزی به شما کمک اساسی نمایند تا با توجه به شرح حال و میزان اختلال شما بهترین و سریع‌ترین راه را جهت درمان به شما ارائه دهند.
سوالات متداول
سوالات متداول
- عوارض روش درمانیtdcs به چه صورت می‌باشد؟
این روش درمانی فاقد هر گونه عوارض می‌باشد؛ اما در پایان جلسات اولیه ممکن است سبب به وجود آمدن برخی از موارد مانند سوزش، خارش و قرمزی موقت در نواحی قرار گیری الکترودها شود.
- تعداد جلسات روش درمانی tdcs چقدر است؟
تعداد جلسات این روش درمانی با توجه به شدت اختلالات مغزی هر فرد متفاوت می‌باشد؛ اما حداقل هر فرد باید 10 حلسه را پشت سر بگذارد.
- آیا درمان افسردگی پس از زایمان با دستگاه tdcs امکان پذیر می‌باشد؟
بله، ادرمان افسردگی پس از زایمان وجود دارد شما حتی می‌توانید افسردگی‌هایی با شدت بالا و یا افسردگی‌های فصلی را با این روش درمانی پشت سر بگذارید.