آیا شیزوفرنی و اسکیزوفرنی درمان می شود؟

شاید از نظر بسیاری از مردم مواردی چون بیماری دوقطبی قابل درمان نباشد یا درمان افسردگی پروسه ای چند ده ساله باشد. البته که نمی توان گفت این موضوع در تمامی شرایط پاسخ یکسان دارد، بخش مهمی از درمان این گونه بیماری ها به خود شخص بستگی خواهد داشت و این که از چه تکنیکی برای درمان استفاده می کند. مسئله مهم دیگر این است که ما باید در درجه اول از یک بیماری روحی یک تعریف درست داشته باشیم.

اسکیزوفرنی یا همان شیزوفرنی یک بیماری روانی جدی می باشد که به صورت توهم و یا تغییرات خلق وخو خود را نشان می دهد. بخصوص افرادی که درگیر مواد مخدر هستند نیز به آن دچار می شوند و روان این افراد همواره مشوش و درگیر مخاطرات عجیبی است که باعث خواهد شد آن ها گاهی دست به کارهای دور از ذهن بزنند و حتی این آسیب به اطرافیان آن ها نیز وارد می شود.

شیزوفرنی یک اختلال روانی کاملاً جدی به حساب می آید که فرد مبتلا به آن واقعیت ها را تحریف و به شکل غیر معمول تفسیر می کند. این اختلال می تواند سبب هذیان، توهم و مشکلات رفتاری و اخلاقی شود. البته در این بین مدام این سوال مطرح می شود که آیا واقعاً هر دو ریشه بیماری اسکیزوفرنی و شیزوفرنی شبیه هم است و می توان آنها را در یک دسته بندی کلی قرار داد؟

تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی چیست؟

باید خاطرنشان شویم که برخلاف باور بسیاری از افراد که در مورد این بیماری ها اطلاعات کافی را ندارند، دو مشکل را از هم جدا می دانند و فکر می کنند که هر کدام از آنها یک تعریف مشخص دارد. درصورتی که صرفاً در تلفظ با هم تفاوت دارند و در زبان هایی مانند فرانسه و حتی المانی به آن شیزوفرنی می گویند که به دلیل ساختار لغوی و دستوری آن است. در غیر این صورت این دو بیماری یک ارتباط کلی و تفاوت لغوی دارند و ویژگی اصلی در هر دو نام که عنوان کردیم به هم ریختگی فکری است. این واژه برای نخستین بار توسط یک پزشک در سال 1908 مورد استفاده قرار گرفت. شاید بتوان گفت که اصلی ترین نشانه این بیماری تصورات و افکار ناخوشایند در مورد اتفاقاتی است که فرد اصلاً در مورد آن هیچ پیش زمینه یا اطلاعاتی ندارد.

یکی از بزرگترین مشکلات در این بیماری خلق اتفاقات و رویدادهایی است که اصلاً به وقوع نپیوسته و هیچ گاه نیز عملی نمی شود، می توان قسمتی از آن را توهم یک اتفاق بد و تلخ دانست. مثلاً او مدام خیانت همسرش را تصور می کند در صورتی که هیچ اتفاقی نیفتاده و این مشکل بارها تکرار شده است.

انواع شیزوفرنی

این بیماری به طور کلی در پنج حالت مختلف خود را نمایش می دهد و یک بیماری بسیار حاد و جدی به حساب می آید که بسته به سطح آن باید مورد درمان قرار بگیرد و روند درمان هر پزشک با دیگری متفاوت است. اما در نهایت درمان افسردگی نیز با آن یک ریشه عمیق و متصل دارد. در نهایت پزشک باید نوع بیماری را شناخته و سپس بتواند بر اساس علوم و دانسته های خود در مورد آن تصمیم بگیرد و از یک روش درمانی استاندارد استفاده کند. این درمان به صورت پله ای انجام می شود و حتی در موارد لازم از داروها و تزریقات عضلانی برای آرام کردن فردی که به این بیماری مبتلا شده است نیز استفاده می گردد.

در واقع تصمیم گیری در مورد روند درمان علاوه بر علم و ساختار پزشکی به کاراکتر و وضعیت فرد نیز بستگی خواهد داشت.

●      پارانوئید

این بیماری در جوانان و نوجوانان بروز می دهد و شبیه به یک ساختار روان پریشی است. در این بیماری افراد هذیان می گویند و مدام فکر می کنند که شخصی قصد دارد به آن ها آسیب برساند. در واقع ریشه این بیماری می تواند هر اتفاقی در ذهن باشد و خیلی نمی توان برای آن محدوده تعیین کرد. نمی توان یک محدوده خاص برای این نوع مشخص کرد اما در نهایت هر عاملی که نشان از بیماری اختلال شیزوفرنی داشته باشد را می توان در این دسته بندی قرارداد.

●      اختلال اسکیزوافکتیو

این بیماری زمانی رخ می دهد که فرد در کنار افسردگی با اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی نیز درگیر باشد. به همین منوال فرد مبتلا به این نوع بیماری دارای علائم مختلفی از جمله دیوانگی، شیدایی، افسردگی و تمامی علائم اسکیزو می باشد. این بیماری معمولاً می تواند دوره حاد داشته باشد.

●      اسکیزوفرنی کاتاتونیک

این بیماری یک نوع کمیاب و نادر به حساب می آید و معمولاً این بیماری را می توان از روی افکار این افراد تشخیص و بررسی کرد. این بیماران با کسانی اشتباه گرفته می شوند که درگیر دوره مستی پس از مصرف مواد الکلی هستند.

●      اسکیزوفرنی آشفته

این نوع بیماری در بین افراد نوجوان تا جوان دیده می شود و فرد حتی در استفاده از مهارت های حرکتی، دامنه توجه و هوش خود دچار مشکل می شود و گاهی بسیاری موارد ساده و ابتدایی را فراموش می کند.

●      اسکیزوفرنی خفیف

این بیماری از دسته بندی های معمول تر و خفیف تر است که فرد توهم و یا هذیان گویی را در دامنه رفتارهای خود نشان نمی دهد اما به هر حال صحبت های عجیب و عدم ابراز احساسات در او دیده می شود. البته در درمان این بیماری و افسردگی و بیماری دوقطبی گاهی پزشکان دچار اشتباه می شوند که این مورد باید جدی گرفته شود.

شیزوفرنی و ازدواج

شاید برای بسیاری این پرسش مطرح شود که آیا می توان با فردی که دچار این بیماری است ازدواج کرد؟ آیا می توان این بیماری را درمان کرد و شخصی که درگیر آن شده است را نجات داد؟ منطقاً در مورد هر فرد با دیگری تفاوت های زیادی وجود دارد و نمی توان گفت که آیا واقعاً این اتفاق برای یک شخص می افتد یا خیر! شرایط زندگی، نگرش های اجتماعی، وضعیت اقتصادی، روش درمان پزشک و همین طور کاراکتر و ژنتیک فردی می تواند روی این عوامل تاثیر بگذارد.

البته که ازدواج با این افراد کار سختی است و حتی بسیاری از کسانی که با بیمار شیزوفرنی ازدواج می کنند درگیر افسردگی می شوند و خود نیز باید به درمان افسردگی فکر کنند. اما معمولاً اختلال فکر و گفتار، واکنش های هیجانی نامناسب با موقعیت ها، فقدان انگیزه و اراده، ناتوانی در تجربه لذت، هذیان و توهم و فقدان روابط اجتماعی و در خود فرورفتگی از جمله اصلی ترین نشانه هایی است که همسر این افراد می تواند آن ها را بررسی و در این مورد با پزشک مشورت کند.

معمولاً تشخیص این که آیا می توان با بیماری دوقطبی یک زندگی را شروع کرد بستگی به نظر پزشک دارد. اگر فرد بخواهد با کسی که درگیر این بیماری است ازدواج کند باید حتماً از مشاوره های یک روان شناس و روانپزشک استفاده نماید. تا حدی این بیماری ناتوان کننده بوده و می تواند حتی روی روابط جنسی نیز تأثیر بگذارد. به هر حال این بیمار دارو مصرف می کند و ممکن است از جنبه جسمی حتی با افزایش وزن نیز درگیر شود.

تست تشخیص شیزوفرنی

معمولاً یک سری تست ها و بررسی های رفتاری در خصوص این بیماری روی افراد انجام می شود که از جمله آنها می توان یک چک لیست را در نظر گرفت، در بررسی و تست این سؤالات پرسیده می شود:

• آیا فرد اجتماعی نیست و خودش را همواره گوشه گیر نشان می دهد؟
• آیا می تواند عواطف و احساسات خود را کنترل کند یا ناآگاه آن ها را بروز می دهد؟
• این افراد می توانند احساسات خود را بیان کرده و یا از روی اجبار متحمل انجام یک کار می شوند؟
• آیا برقرار کردن ارتباط برای این افراد سخت است و در انجام حرکت دچار کندی می شوند؟
• از دست دادن اراده و عدم وجود تمرکز جزء کاراکترهای رفتاری این افراد است؟
• مشغولیت ذهنی و عدم تمرکز روی اشکال انتزاعی در این افراد ممکن است وجود داشته باشد.

علائم شیزوفرنی در بزرگسالان

در بزرگسالان یک سری کاراکترسازی ها انجام می شود که می تواند منتهی به این بیماری باشد. از جمله آنها می توان به: علائم کاتاتونیک، حرکت آهسته یا تقریباً غیر قابل امکان، عدم صحبت کردن برای چند روز و مدت طولانی، نگه داشتن بدن در موقعیت های عجیب، رفتار و کردار مشکوک، کمبود تمرکز و هدف، اقدامات حفاظتی عجیب، تقلید صحبت دیگران، مشکل در گفتار و کردار، نادیده گرفتن دیگران و عدم صحبت آن ها حتی در یک محیط دو نفره اشاره کرد. در هر حال این روش ها بهترین و ایده آل ترین تکنیک برای تشخیص این بیماری نیست.

همان طور که خاطرنشان شدیم تشخیص این بیماری کار فوق العاده سختی است و حتماً باید توسط یک پزشک باتجربه و متخصص انجام شود. اصلی ترین موضوع این است که گاهی پیشگیری از علائم دیگر می تواند درمان این بیماری را تا حد زیادی آسان تر کند.

علائم شیزوفرنی در زنان چیست؟

وقتی در مورد درمان افسردگی صحبت می کنیم احتمالاً یکی از حوزه های مهم آن زنان و طیف وسیع مبتلایان در این جنسیت خواهد بود. صدمات زایمان، اتفاقات تلخ مانند از دست دادن فرزند و فوت عزیزان در این دوره و یا کم خونی و اختلالات تنفسی که در این دوره ایجاد می شود می تواند از جمله کلیدی ترین دلایل درگیر شدن این افراد به این بیماری باشد. اما به هرحال خانم ها نیز ممکن است علائمی چون اختلال در افکار و صحبت ها را از خود نشان دهند. معمولاً انجام حرکت های عجیب و غیرطبیعی از جمله متداول ترین مشکلاتی است که برای خانم ها بدون محدودیت سنی ایجاد می شود. بیماری دوقطبی باید با تست های یک روان پزشک تشخیص داده شود. در غیر این صورت نمی تواند پایه و اساس داشته باشد.

علائم شیزوفرنی در مردان چیست؟

معمولاً در آقایان فرار از جامعه و خانواده، گوشه گیر شدن و عدم تمرکز روی کار می تواند از جمله کلیدی ترین اتفاقات باشد. اگر این احساسات و اختلالات را در مرد می بینید بهتر است که از همکاران او در این مورد جویا شوید و باید بدانید که معمولاً کسانی که درگیر بیماری دوقطبی یا اختلالات افسردگی می شوند خیلی زود در محیط کار خودشان را بروز داده و حتی نمی توانند روی یک موضوع مشخص تمرکز و وظیفه خود را به خوبی انجام دهند.

در نتیجه کارفرمایان جز اصلی ترین کسانی خواهند بود که متوجه این موضوع می شوند و حتی می توانند در تشخیص این بیماری به شما کمک کنند. عدم عقب نشینی بیماری و کم شدن فعالیت نیز به مرور سبب ایجاد حالت مزمن می شود. این افراد ممکن است مدام در مورد توهم ها به صورت کوتاه و بریده با شما صحبت کنند و یا گاهی شما را محرم اسرار خود ندانند.

چرا افراد دچار این بیماری می شوند؟

البته که دلایل زیادی برای درگیر شدن افراد با این بیماری وجود دارد و جالب است بدانید که از هر هزار نفر دوتا چهار نفر با آن دست وپنجه نرم می کنند و معمولاً مشخص نیست که ریشه اصلی این بیماری به کجا برمی گردد. اما در نهایت اگر یکی از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، والدین و یا اعضای خانواده درجه یک به آن درگیر شده باشند احتمال بروز آن وجود دارد. معمولاً وقتی پدر و مادر با این مشکل درگیر باشند احتمال آن تا 40 درصد افزایش می یابد. افسردگی و مشکلاتی که باعث استرس می شوند نیز می توانند این افراد را درگیر کنند و در نهایت هنگام زایمان و در دوران بارداری خانم ها بیشتر شایع است.

دوره ابتلا اسکیزوفرنی چقدر است؟

معمولاً در مورد  دوره های زمانی این بیماری نیز سوال پرسیده می شود که در این مورد باید گفت که می تواند بسته به نوع شخصیت فرد، نوع درمان و زمان تشخیص متفاوت باشد. به طبع اگر این بیماری در سن 15 سالگی تشخیص داده شود زودتر درمان شده و فرد می تواند روی آن کنترل بهتری داشته باشد. بیش از 25 درصد افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند در هیچ بازه زمانی بهبود را مشاهده نمی کنند. در 50 درصد بیماران به صورت طولانی مدت خواهد بود و به گونه ای این بیماری ایجاد می شود که انگار تبدیل به بخشی از زندگی آن ها شده است.

اما به هرحال پزشکان نیز روی این تراکم درصدی می توانند تأثیر بگذارند. وقتی یک پزشک دقت لازم در تشخیص این بیماری نداشته باشد به طبع نمی تواند به روند درمان آن کمک کند. برخی نیز آن را با روند درمان افسردگی اشتباه می گیرند و فکر می کنند که این بیماری می تواند یک شاخه از افسردگی باشد و در نتیجه خیلی آن را جدی نمی گیرند.

درمان های دارویی

برای این بیماری ها البته درمان دارویی وجود ندارد، بلکه تمامی داروهایی که تجویز می شوند می توانند از بروز اختلال بیش از حد آن جلوگیری کنند و تا حدی کنترل کننده باشند، همین طور این بیماری ها عوارض جانبی نظیر خواب آلودگی، خشکی دهان، یبوست، تاری دید و سرگیجه نیز به وجود می آورند و همین طور داروهای ضد اسکیزوفرنی می توانند سبب اختلال در فعالیت و حتی حرکت شوند. در نتیجه باید با دقت بالا انتخاب شده و پزشک معالج در این موارد فوق العاده حساس عمل کند.

در صورتی که مصرف دارو برای این افراد مشکل بوده و یا این که از آن امتناع کنند می توان از روش های تزریق عضلانی نیز استفاده کرد. به هرحال درمان داروهای ضدافسردگی صرفاً یک تأخیر در بروز اختلال است و همان طور که گفته شد در بیان عامه با نام داروی درمان از آنها یاد می شود. در غیر این صورت این بیماری ها می توانند سبب اختلالات رفتاری هم شوند و نمی توان آن ها را کاملاً داروهای تأثیر مثبت دانست.

آیا روند درمان بیماری مفید و مؤثر است؟

اصلی ترین دغدغه ای که معمولاً برای اطرافیان این بیماران وجود دارد روند درمان و تاثیرپذیری آن خواهد بود. تحقیقات نشان داده است که حضور یک روانشناس می تواند تا 50 درصد در کنترل این بیماری تاثیر بگذارد. حتی خانواده نیز سهم مهمی در این وضعیت دارند. آن ها در درجه اول باید بتوانند پزشک خوبی را برای درمان افسردگی و در کنار آن برای درمان اسکیزوفرنی پیدا کنند. پس از آن باید بر اساس نیاز و چیزی که پزشک مشخص می کند فرد را برای مشاوره به مطب و یا کلینیک ببرند و در نهایت تمامی دستوراتی که ذکر می شود را به درستی اجرا کنند.

شواهد نشان می دهد که این درمان ها می تواند تا حد زیادی از اختلالات شدیدتر پیشگیری کند. در پاسخ به این سوال که آیا اسکیزوفرنی درمان می شود؟ باید خاطر نشان شویم که در بیشتر موارد این که شما بتوانید پیشروی یک بیماری را کنترل کنید مسئله ای فوق العاده حساس تر و مهم تر است؛ در غیر این صورت صرف توجه به درمان قطعی نمی تواند یک دلیل منطقی برای مراجعه به پزشک روان شناس باشد.

سوالات متداول