بیماری های روانی در واقع گروهی از بیماری ها هستند که بر افکار، ادراکات، احساسات و رفتارهای فرد تأثیر می گذارد و روابط کاری، اجتماعی و خانوادگی شخص را دچار چالش های متعددی می نماید. پزشکان و روان شناسان برای درمان این بیماری ها از دارو، دوراه های مشاوره و آموزش استفاده می کنند تا از این طریق فرد بتواند بیماری خود را مدیریت کند.
تعریف بیماری های روانی
بیماری روانی در حقیقت یک اصطلاح کلی است که در مورد گروهی از بیماری ها به کار برده می شود که تفکر، ادراک، خلق و خو یا رفتار فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. بیمارهای روانی می‌توانند انجام فعالیت های جسمی روانی، روابط فردی و اجتماعی و سایر خواسته‌های فرد را با مشکلات عدیده ای مواجه کند.
در این بین استرس با گروه های مختلف بیماری های روانی ارتباط پیچیده ای دارد که شدت و طول دوره درمان بیماری را افزایش می دهد. با این حال اکثر این بیماری های توسط دارو یا قابل درمان و کنترل است که سعی خواهیم نمود به طور مختصر در این صفحه برخی از شایع ترین مشکلات سلامت روان و بیماری های روانی را بیان کنیم.
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی یکی از رایج ترین بیماری های روانی است که سلامت روح و روان فرد را با مشکل مواجه می کند. این بیماری شامل اختلالات اضطراب فراگیر، فوبیای اجتماعی، فوبیای خاص (آگورافوبیا و کلاستروفوبیا)، اختلالات پانیک، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) و اختلال استرس پس از سانحه است. اگر این بیماری به موقع درمان نشود می تواند آسیب های قابل توجهی را متوجه فرد نموده و زندگی روزمره افراد را مختل نماید.
اختلالات رفتاری و عاطفی در کودکان
برخی از اختلالات رفتاری که سلامت روان را به خطر می اندازد مختص دوران کوکی است که رایج ترین آنها اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)، اختلال سلوک (CD) و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) است. اگر این بیماری ها در دوران کودکی درمان نشود ممکن است در سالهای بعدی زندگی فرد را با مشکلات عدیده ای مواجه نماید.
روان پزشکان برای درمان اختلالات رفتاری و عاطفی در کودکان از روش های مختلف آموزشی استفاده میکنند که در پاره ای اوقات این آموزش ها با مصرف دارو همراه است.
اختلال عاطفی دوقطبی
اختلال عاطفی دوقطبی یکی از بیماری های روانی خلقی و رفتاری است که قبلا به عنوان “افسردگی شیدایی” نامیده می شد. در طی این بیماری فرد دوره‌هایی از شیدایی (شادی) و افسردگی را به طور مداوم تجربه می‌کند، اگر چه ممکن است فرد هیچکدام از علائم روان پریشی بروز نداده و تجربه نکرده باشد.
تحقیقات پزشکی در این مورد علت اختلال عاطفی دوقطبی به یافته های دقیقی نرسیده اما وجود زمینه و استعداد ژنتیکی در همه افراد مبتلا به این بیمار ثابت شده است. پزشکان عوامل استرس زای محیطی را از دیگر بروز این بیماری عنوان کرده اند که باعث ایجاد دوره ای این بیماری روانی می شوند.
افسردگی
افسردگی یکی از رایج‌ترین اختلالات رفتاری است که در اثر آن خلق‌وخو دچار تغییرات قابل توجهی می شود. برخی از علائم این بیماری روانی شامل از دست دادن علاقه، حس لذت، کاهش انرژی، گوشه گیری و… است. افسردگی فقط احساس غم نیست. افسردگی انواع و علائم مختلفی دارد. سطوح مختلفی از شدت و علائم مرتبط با افسردگی وجود دارد. علائم افسردگی می تواند منجر به افزایش خطر افکار یا رفتارهای خودکشی شود.
تجزیه و اختلالات تجزیه‌ای
گسستگی یا اختلالات تجزیه‌ای یک فرآیند ذهنی است که در آن فرد از افکار، احساسات، خاطرات یا احساس هویت خود جدا می شود. اختلالات تجزیه ای شامل فراموشی تجزیه‌ای، فوگ تجزیه ای، اختلال مسخ شخصیت و اختلال هویت تجزیه ای است.
اختلالات اشتهایی (پرخوری یا کم خوری عصبی)
یکی از اختلالاتی که در اثر تنش های روانی و فشار های عصبی در افراد مختلف رخ می دهد بی اشتهایی، پرخوری عصبی و … اختلالات پرخوری است. اختلالات اشتهائی یکی از رایج ترین بیماری هایی روانی هست که سلامت زنان و مردان را در هر رده سنی تحت تأثیر قرار می دهد. اگر به موقع این عارضه کنترل نشده یا مدیریت نگردد می تواند عواقب و مشکلات روحی و جسمی قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
اختلال وسواس فکری عملی
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) در واقع یکی از زیر مجموعه های بیماری های روانی مربوط به آشفتگی اضطرابی است. از نشانه‌های این اختلال می‌توان به وسواس فکری، تصاویر یا تکانه‌های مکرر مزاحم و ناخواسته، اجبارها و تشریفات تکراری وقت‌گیر و آزاردهنده اشاره نمود. شیوه متداول درمان این بیماری استفاده از درمان شناختی رفتاری (CBT) به همراه مصرف داورهای مورد نظر می‌باشد.
پارانویا
پارانویا یا توهم توطئه در واقع احساس غیرمنطقی و مداوم است که فرد به آن دچار شده و همواره فکر می‌کند مردم «به دنبال او هستند». در طی این اختلال روانی فرد به همه چیز و همه کس مشکوک بوده و فک می‌کند که افرادی همواره در پی ضربه زدن و کشتن او یا نزدیکانش هستند. پارانویا ممکن است نشانه ای از بیماری های روانی همچون اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال هذیانی (پارانوئید) و اسکیزوفرنی باشد. پزشکان برای درمان اختلال پارانویا از دارو و حمایت‌های روانی استفاده میکنند.
اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اغلب در کودکان ایجاد می‌شود ولی در بزرگ‌سالانی که دچار سانحه‌های شدید شده‌اند نیز مشهود است. این اختلال و استرس شدید در اثر تصادفات جدی، تجاوز فیزیکی یا جنسی، رویدادهای مرتبط با جنگ یا شکنجه، یا بلایای طبیعی مانند آتش سوزی در جنگل یا سیل و… به وجود می‌آید.
در طی این اختلال فرد با تکیه بر تجربه تلخی که سپری نموده است در شرایط پاسخی سریع و هیجانی به در برابر رویدادهای آسیب‌زا بروز می‌دهد.
روان پریشی
افراد مبتلا به روان پریشی ممکن است دچار هذیان، توهم و تفکر گیج شوند. روان پریشی می‌تواند در تعدادی از بیماری‌های روانی از جمله روان پریشی ناشی از مواد مخدر، اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی رخ دهد. دارو و حمایت روانی می تواند علائم روان پریشی را تسکین یا حتی از بین ببرد.
روان گسیختگی
روان گسیختگی یا اسکیزوفرنی یک اختلال نوع روان‌پریشی پیچیده است که سلامت روان افراد مختلف را به خطر می‌اندازد. این بیماری تفکر، احساسات و ادراک فرد را مختل نموده و تصویری تحریف شده از واقعیت را به فرد بیمار القا می‌نماید.
به طور کلی علائم اسکیزوفرنی بسیار متفاوت و متنوع است، اما توهم، هذیان، اختلال فکری، کناره گیری اجتماعی، کمبود انگیزه و اختلال در تفکر و حافظه بارزترین نشانه‌های این بیماری می‌باشد. به یاد داشته باشید که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای شخصیت دوگانه نیستند اما به شدت علاقه‌مند به خودکشی هستند؛ بنابراین افرادی که مبتلا به این بیماری می‌باشند نباید تحت هیچ شرایطی تنها بمانند و ابزارهای پرخطر باید از دسترس این افراد خارج شود.