اختلال شخصیت چیست ؟
اختلال شخصیت نوعی اختلال روانی است که الگوی فرد، عملکرد و رفتار فرد در آن ناسالم می شود . فرد مبتلا به اختلال شخصیت برای درک و همذات پنداری با موقعیت و اشخاص به مشکل بر می خورد . این امر منجر به محدودیت و مشکلات جدی در روابط، فعالیت های اجتماعی، کار و مدرسه می شود . معمولا اختلال شخصیت در سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود . با رسیدن سن فرد به میانسالی از شدت برخی از انواع اختلالات کاسته می شود . شما می توانید برای درمان اختلالات شخصیتی از خدمات روانپزشکی مطب دکتر فرامرز ذاکری بهره مند شوید.
علت اختلال شخصیت چیست ؟
اگر چه علت دقیق بروز اختلال شخصیت مشخص نیست، به نظر می رسد چند عامل خاص خطر بروز یا تحریک اختلال شخصیت را بالا می برند، از جمله :
- سابقه اختلال شخصیت یا سایر بیماری های روانی در خانواده
- زندگی خانوادگی خشونت آمیز، بی ثبات یا پریشان در کودکی
- تشخیص اختلال سلوک در کودکان
- تغییر شیمی و ساختار مغز
طبقه بندی و انواع اختلالات شخصیت
انواع اختلال شخصیت براساس نوع رفتار و الگوی فکری در دسته بندی مختلفی طبقه بندی شده است. این الگوها می توانند باعث پریشانی قابل توجهی در زندگی یک فرد و روابط او شوند. انواع اختلال شخصیت وجود دارد که در سه گروه اصلی دسته بندی می شوند:
- گروه A: این اختلالات با عجیب بودن و انزوا مشخص می شوند.
- گروه B: این اختلالات با رفتارهای دراماتیک، عاطفی و غیرقابل پیش بینی مشخص می شوند.
- گروه C: این اختلالات با اضطراب و ترس مشخص می شوند.
این مطلب را نیز بخوانید: اختلالات خلقی کودکان
گروه A : عجیب و غیرعادی
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
گروه B : نمایشی، احساساتی و دمدمی
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت خودشیفته
این مطلب را نیز بخوانید: اختلال شخصیت قربانی و راه های غلبه بر آن
گروه C : هراسان و مضطرب
- اختلال شخصیت دوری گزین
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت وسواسی
اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال شخصیت پارانوئید (PD) یک اختلال روانشناختی است که با الگوی تفکر و رفتار مشخص می شود که شامل سوء ظن و بدبینی شدید نسبت به دیگران است. افراد مبتلا به PD اغلب احساس می کنند که دیگران آنها را مورد آزار و اذیت، فریب یا تهدید قرار می دهند و ممکن است در حفظ روابط نزدیک با دیگران دچار مشکل شوند. علائم اختلال شخصیت پارانوئید:
- سوء ظن و بدبینی شدید
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
- انزوا و گوشه گیری
اختلال شخصیت اسکیزوئید
اختلال شخصیت اسکیزوئید یکی از اختلالات شخصیت خوشه A در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) است. افراد مبتلا به این اختلال تمایل به انزوای اجتماعی، بی علاقگی به صمیمیت و روابط نزدیک و محدودیت در ابراز احساسات دارند. علائم کلیدی اختلال شخصیت اسکیزوئید:
- انزوای اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید تمایل به انزوای اجتماعی دارند و از موقعیت های اجتماعی و روابط صمیمی اجتناب می کنند.
- بی علاقگی به صمیمیت: این افراد تمایل کمی به ایجاد روابط نزدیک و صمیمی با دیگران دارند. آنها ممکن است از صمیمیت عاطفی و فیزیکی اجتناب کنند و احساسات خود را به اشتراک نگذارند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یک اختلال شخصیت است که با انزوا اجتماعی، عجیب و غریب بودن در رفتار و گفتار، و تفکر و ادراک غیرعادی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب در روابط نزدیک مشکل دارند و ممکن است در واقعیت دچار توهم یا باورهای غلط باشند. علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپی:
- انزوا اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی تمایل به انزوای اجتماعی دارند و از روابط نزدیک با دیگران اجتناب می‌کنند. آنها ممکن است مشکوک، بدبین یا بی‌تفاوت به دیگران به نظر برسند.
- رفتار و گفتار عجیب و غریب: افراد مبتلا به این اختلال ممکن است رفتار یا گفتاری عجیب و غریب داشته باشند. به عنوان مثال، آنها ممکن است لباس‌های عجیب و غریب بپوشند، به طور نامنظم صحبت کنند یا درگیر رفتارهای غیرمعمول شوند.
این مطلب را نیز بخوانید: علائم و درمان اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال شخصیت ضداجتماعی
اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD) یا آنتی سوشال یک اختلال سلامت روان است که با الگوی رفتاری مشخص می شود که شامل بی توجهی و نقض حقوق و احساسات دیگران است. افراد مبتلا به ASPD اغلب فاقد همدلی و پشیمانی هستند و ممکن است درگیر رفتارهای خطرناک یا سوء استفاده کننده شوند. در اینجا برخی از علائم ASPD آورده شده است:
- بی توجهی و نقض حقوق و احساسات دیگران
- عدم توانایی در ایجاد یا حفظ روابط
- عدم پشیمانی یا احساس گناه از اعمال خود
- تمایل به دروغ گفتن و فریب دادن دیگران
- رفتارهای مخاطره آمیز یا بی پروا
- عدم مسئولیت پذیری
- فقدان همدلی
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال سلامت روان است که باعث می شود افراد احساسات و روابط خود را به روشی شدید و ناپایدار تجربه کنند. BPD می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی یک فرد در محل کار، مدرسه و در روابط داشته باشد. برای درمان انواع اختلال روانپزشکی و روانشناسی با ما در مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری در ارتباط باشید.
اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder) یک اختلال شخصیت است که با رفتارهای نمایشی، توجه طلبی و احساسات سطحی مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب برای جلب توجه دیگران تلاش می کنند و ممکن است در روابط خود بی ثبات و غیرقابل پیش بینی باشند. علائم کلیدی اختلال شخصیت نمایشی:
- نیاز شدید به توجه و تأیید
- احساسات سطحی و زودگذر
- نیاز به تحریک و هیجان
- رفتارهای وسوسه انگیز یا نامناسب از نظر جنسی
- تصویری غیر واقعی از خود
اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) یک اختلال روانی است که در آن فرد دارای تصویری اغراق آمیز از اهمیت خود است و نیاز شدیدی به تحسین دارد. افراد مبتلا به NPD همچنین ممکن است نسبت به دیگران احساس حسادت و عدم همدلی داشته باشند. برخی از علائم رایج NPD عبارتند از:
- تصور اغراق آمیز از اهمیت خود
- نیاز شدید به تحسین
- احساس حسادت
این مطلب را نیز بخوانید: آشنایی با انواع اختلالات روانی
اختلال شخصیت دوری‌جو
اختلال شخصیت دوری‌جو (Avoidant Personality Disorder – AvPD)، یک اختلال شخصیت است که با الگوی رفتاری مشخص از ترس از طرد شدن، شرمساری و انتقاد، و میل شدید به انزوا و تنهایی مشخص می شود. افراد مبتلا به AvPD اغلب از ایجاد روابط صمیمی اجتناب می‌کنند و در فعالیت‌های اجتماعی احساس ناراحتی می‌کنند. علائم AvPD:
- ترس شدید از طرد شدن، شرمساری و انتقاد
- میل شدید به انزوا و تنهایی
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته (DS) یک اختلال سلامت روان است که باعث می شود فرد نیاز زیادی به مراقبت و حمایت از دیگران داشته باشد. افراد مبتلا به DS ممکن است از تنها ماندن بترسند و ممکن است در تصمیم گیری بدون کمک دیگران مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است از ابراز نظرات یا نیازهای خود بترسند و ممکن است برای خوشحال کردن دیگران تلاش زیادی کنند. عوامل خطر ابتلا به DS عبارتند از:
- بزرگ شدن در خانواده ای که وابستگی عاطفی زیادی دارد
- داشتن عزت نفس پایین
- تجربه سوء استفاده یا غفلت در دوران کودکی
اختلال شخصیت وسواسی- جبری
اختلال شخصیت وسواسی- جبری (OCPD) یکی از انواع اختلالات شخصیت است که با الگوهای ثابت و ناسالم افکار، احساسات و رفتارها مشخص می شود. افراد مبتلا به OCPD معمولاً درگیر افکار و رفتارهای وسواسی و اجباری هستند و ممکن است در زمینه های دیگر زندگی خود نیز کمال گرا، سفت و سخت و انعطاف ناپذیر باشند.
عوارض و پیامدهای اختلال شخصیت
اختلال شخصیت به طرز قابل توجهی زندگی فرد بیمار و کسانی که به او اهمیت می دهند را مختل می کند . اختلال شخصیت در رابطه، کار یا مدرسه مشکل ایجاد می کند و منجر به انزوای اجتماعی یا سوء مصرف مواد و الکل می شود.
این مطلب را نیز بخوانید: درمان اختلالات اعتیادی و مرتبط با مواد
انواع تست اختلال شخصیت
انواع مختلفی از تست های اختلال شخصیت وجود دارد که می تواند توسط متخصصان بهداشت روان برای ارزیابی وجود اختلال شخصیت در فرد استفاده شود. این تست ها را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
مصاحبه های تشخیصی
- مصاحبه ساختاریافته برای اختلالات شخصیت (SCID-II): این مصاحبه توسط متخصصان آموزش دیده انجام می شود و شامل سوالات مفصلی در مورد علائم و سابقه شخصی فرد است. SCID-II به طور گسترده ای در تحقیقات و تنظیمات بالینی استفاده می شود.
- مصاحبه تشخیصی چند محوری (MCMI-III): این مصاحبه یک ابزار خود گزارش دهی است که شامل سوالاتی در مورد طیف وسیعی از علائم سلامت روان، از جمله اختلالات شخصیت است. MCMI-III اغلب به عنوان یک غربالگری اولیه یا به عنوان مکمل SCID-II استفاده می شود.
پرسشنامه های خود گزارش دهی
- پرسشنامه شخصیت چند محوری مینه سوتا (MMPI-2): این پرسشنامه یکی از پرکاربردترین ابزارهای ارزیابی شخصیت است. پرسشنامه چند وجهی مینه سوتا ( MMPI ) شامل 567 سوال است که فرد باید به آنها پاسخ دهد و نمرات آن بر اساس 10 مقیاس شخصیت تفسیر می شود.
- پرسشنامه شخصیت NEO (NEO-PI-3): آزمون شخصیت NEO PI-R بر اساس مدل پنج عامل بزرگ شخصیت است که شامل پنج بعد اصلی شخصیت است: برون گرایی، موافقت، وظیفه شناسی، ثبات عاطفی و گشودگی به تجربه.
درمان اختلال شخصیت
انتخاب بهترین روش درمان به نوع اختلال، شدت و وضعیت زندگی فرد بستگی دارد . اغلب، باید رویکرد گروهی را دنبال کرد تا از برآورده شدن تمامی نیازهای روانپزشکی، پزشکی و اجتماعی فرد اطمینان حاصل شود . از آنجایی که اختلال شخصیت بلند مدت است، درمان تا چند ماه یا چند سال طول می کشد. با این حال، به طور کلی، درمان اختلال شخصیت شامل موارد زیر است:
- روان درمانی: این رایج ترین نوع درمان برای اختلالات شخصیت است. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد که می تواند برای درمان اختلالات شخصیت استفاده شود، از جمله:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT به افراد مبتلا به اختلال شخصیت کمک می کند تا الگوهای تفکر و رفتار منفی خود را شناسایی و تغییر دهند.
- روان درمانی بین فردی (IPT): IPT بر بهبود روابط بین فردی تمرکز دارد.
اگر علائم اختلال شخصیت را دارید، می توانید به روانپزشک و متخصص اعصاب و روان دکتر فرامرز ذاکری مراجعه نمایید .
موسسه غذا و دارو هیچ دارویی را برای درمان اختلال شخصیت تایید نکرده است . با این حال، چند نوع از داروهای روانپزشکی به کنترل علائم انواع اختلالات شخصیت کمک می کنند .
تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت
اختلالات روانی و اختلالات شخصیت دو دسته از مشکلات سلامت روان هستند که می توانند بر افکار، احساسات و رفتار فرد تأثیر بگذارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اختلال روانی و شخصیتی با ما در مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری، بهترین روانپزشک در تهران ارتباط برقرارنمایید. با این حال، تفاوت های کلیدی بین این دو دسته وجود دارد:
اختلالات روانی: اختلالات روانی شرایطی هستند که بر افکار، احساسات و رفتار فرد به گونه ای تأثیر می گذارند که باعث پریشانی یا اختلال در عملکرد زندگی روزمره او می شود.
اختلالات شخصیت: اختلالات شخصیت الگوهای پایدار و ناسازگار افکار، احساسات و رفتار هستند که در طول زمان ادامه دارند و باعث پریشانی یا اختلال در عملکرد زندگی روزمره فرد می شوند.
این مطلب را نیز بخوانید: درمان اختلالات مرتبط با قمار
بررسی مشکلات زندگی با افراد دارای اختلال شخصیت
زندگی با فردی که دارای اختلال شخصیت است می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. این افراد ممکن است الگوهای رفتاری و تفکری غیرعادی داشته باشند که می‌تواند روابط، ارتباطات و زندگی روزمره را دشوار کند. در اینجا برخی از مشکلات رایج زندگی با افراد دارای اختلال شخصیت آورده شده است:
- مشکلات ارتباطی
- مشکلات عاطفی
- مشکلات رفتاری
علت بروز اختلال شخصیت
علت دقیق اختلال شخصیت مرزی (BPD) ناشناخته است، اما به طور کلی تصور می شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی در ایجاد آن نقش دارند.
عوامل ژنتیکی
- مطالعات نشان داده است که BPD در خانواده ها شایع تر است، که نشان می دهد ممکن است یک جزء ژنتیکی برای این اختلال وجود داشته باشد. برخی از ژن ها ممکن است افراد را در برابر ابتلا به BPD آسیب پذیرتر کنند، اما این ژن ها به تنهایی باعث این اختلال نمی شوند.
عوامل محیطی
- تجربیات دوران کودکی، مانند سوء استفاده، غفلت یا جدایی از والدین، می تواند خطر ابتلا به BPD را افزایش دهد. سایر رویدادهای آسیب زا، مانند تصادف شدید یا بلایای طبیعی، نیز می تواند در ایجاد BPD نقش داشته باشد.
کلام آخر
اختلال شخصیت یک اختلال سلامت روان است که با الگوهای ثابت و ناسالم افکار، احساسات و رفتارها مشخص می شود. اگر فکر می کنید ممکن است اختلال شخصیت داشته باشید، مهم است که از یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری تماس برقرار نمایید.